4.Տեսողական վերլուծիչի մասերը և նրանց կատարած ֆունկցիան
Աչքը կազմված է ակնագնդից և օժանդակ հարմարանքներից:
Ակնագնդի միջոցով Մարդը կարողանում է փոխել իր հայացքը։ Եթե չենք ուզում վնասել ակնագունդը պետք է ավտոմեքենայի մեջ հեռախոսով չզբաղվել։
5.Տեսողական վերլուծիչի հիվանդություներ
Կուրությունը շատ վտանգավոր հիվանդություն է։ Եթե մարդ կույրանում է նա պետք է անպայման կրի ակնոց։ Կուրությունը շատ վտանգավոր հիվանդություն է, որովհետև կարող ես ամբողջովին կամ 50% կույր դառնաս։
6.Ներկայացնել լսողական վերլուծիչի բաժինները և նրանց կատարած ֆունկցիաները
Ականջը կազմված է երեք բաժնից՝ արտաքին, միջին և ներքին:
7.Լսողական հիվանդություներ
Լրիվ խլությանը մենք հանդիպում ենք հազվադեպ դեպքերում։ Եթե չենք ուզում հիվանդանալ խլություն հիվանդությունով պետք բարձր երգ չլսել, բարձր չխոսել, ականջները մաքրելուց զգույշ լինել թմբկաթաղանթի հետ։
5.Ներկայացրեք գաղթավայրերի նշանավոր կրթական հաստատությունները
Սփյուռքահայ դպրոցները հիմնականում կենտրոնացած էին եղել Մերձավոր և Միջին Արևելքի երկրներում, ինչպես նաև Հայ գաղթականների Հալեպի մոտ գտնվող ճամբարի Բեթել վարժարանում, Կահիրեի Նուբարյան հայկական վարժարանը Լիբանանում, Սիրիայում, Եգիպտոսում, Պաղեստինում, Իրանում, Իրաքում և այլ։ Դրանք եղել էին որբանոց-կրթարաններ և պատսպարել, սնել ու կրթություն էին տվել հազարավոր որբերի։
6․Որ երկրներում էր զարգացած հայկական տպագրությունը
Հայկական տպագրությունը հայերեն բնագրերի (ինքնուրույն և թարգմանական) տպագրական վերարտադրությունն ու բազմացումը։ Հայկական տպագրություն են նաև այլալեզու հրատարակությունների մեջ հայերեն տպված հատվածները։ Հաճախ Հայկական տպագրություն են համարում մեսրոպատառ ամեն մի տպագրություն (նաև հայատառ թուրքերեն, քրդերեն և այլն)
Բայական անդամի լրացումները բաժանվում են երկու խմբի՝ խնդիրներ և պարագաներ:
Խնդիրներ Խնդիրները լինում են ուղիղ և անուղղակի: Ուղիղ խնդիրը ցույց է տալիս այն առարկան, որն իր վրա է կրում գործողությունը: Պատասխանում է ու՞մ, ի՞նչ հարցերին: Մայրը սիրում է որդուն: Երեխան բացեց դուռը: Դրվում է հայցական հոլովով: Այսինքն՝ անձի առման դեպքում նման է տրականին, իրի առման դեպքում՝ ուղղականի
Անուղղակի խնդիրը ցույց է տալիս գործողության հետ ոչ անուղղակի կապ ունեցող առարկան: Անուղղակի խնդիրներն են՝ ներգործող, հանգման, միջոցի, անջատման, վերաբերության:
Հանգման անուղղակի խնդիրը դրվում է տրական հոլովով և ցույց է տալիս այն առարկան, որին հանգում է ենթակայի կատարած գործողությունը։ Մի շարք բայերի հետ հիմնականում գործածվում են հանգման խնդիրներ․ դրանք են՝ հպվել, դիպչել, հանգել, ձուլվել, մոտենալ, ուղղվել, նշան բռնել, հենել, կռթնել, թիկն տալ, իջնել և այլն։
Օրինակ՝ Նա հանգեց այդ մտքին։ Հարցն ուղղված է տնօրենին։ Ես նրան դիմեցի մի հարցով։
Հանգման խնդիրները կարող են հանդես գալ նաև կապերի (դեմ, ընդդեմ, վրա և այլն) և կապվող բառերի հետ։
Օրինակ՝ Սվիններն ուղղված էին թշնամիների դեմ։ Շունը հաչում է անցորդի վրա։
Անջատման խնդիրը դրվում է բացառական հոլովով Այս խնդիրը ցույց է տալիս այն առարկան, որից հեռանում կամ անջատվում է ինչ-որ առարկա։
Օրինակ՝ Տղաներից անջատվեցին աղջիկները։ Քեզնից հեռացա՞վ քույրդ։ Ումի՞ց ես խուսափում։
Մի շարք բայերի հետ հիմնականում գործածվում են անջատման խնդիրներ․ դրանք են՝ բաժանվել, հեռանալ, առանձնացնել, մեկուսանալ, փախչել, պոկվել, խուսափել, խուսանավել, ջոկել, քաշվել, շորթել, փախցնել, գանձել և նման շատ այլ բայեր։
Միջոցի անուղղակի խնդիրը դրվում է գործիական հոլովով (-ով, -բ վերջավորություններ) և ցույց է տալիս այն առարկան, որի միջոցով կատարվում է գործողությունը։
Օրինակ՝ Ուսուցիչը հպարտանում է լավ աշակերտով։ Ջուրն արյամբ չեն լվանա։ Տիգրանը ինչո՞վ կտրեց մատը։ Դիրեկտորը նրա միջոցով ստացավ այս սարքավորումները։
Ներգործող անուղղակի խնդիրը դրվում է հիմնականում բացառական (-ից վերջավորություն) և գործիական (-ով, -բ վերջավորություններ) հոլովներով և ցույց է տալիս այն առարկան, որի ներգործությամբ, ազդեցությամբ կատարվում է տվյալ գործողությունը։
Օրինակ՝ Վ. Համբարձումյանը բարձր է գնահատվում իր ժողովրդի կողմից։ Ուսուցիչը հարգվում է աշակերտներից։ Գետինը ծածկվեց ձյան հաստ շերտով։ Ներկվեցին փողոց ու գործարաններ ձեր տաք արյունով։
Վերաբերության անուղղակի խնդիրը դրվում է բացառական հոլովով (-ից վերջավորություն) և ցույց է տալիս այն առարկան, որի մասին խոսվում է։
Օրինակ՝ Աշակերտները խոսում էին կինոյից։ Ծերունիները պատմում են պատերազմից։
Վերաբերության խնդիրը կարող է կազմվել նաև սեռական հոլովի և կապի միջոցով։
Օրինակ՝ Բոլորը հարգանքով են արտահայտվում Արամի մասին։ Կատարվածի վերաբերյալ հայտնեցինք տնօրենին։
Ցուցական մի քանի դերանուններ կարող են վերաբերական հարաբերություն ցույց տվող որոշ կապերի հետ դառնալ վերաբերության անուղղակի խնդիր։
Օրինակ` Այդ մասին շատ է խոսվել։ Այս առումով շատ զրուցեցինք։ Այս կապակցությամբ դեռ պիտի մտածեք։
Կապական կառույցներով խնդիրներ.
մասին՝ վերաբերության խնդիր
կողմից(անձնանիշ գոյականի հետ)՝ ներգործող խնդիր
միջոցով՝ միջոցի խնդիր
Պարագաները, բայական անդամի լրացումներ են, որոնք ցույց են տալիս գործողության հետ կապ ունեցող այլևայլ հանգամանքներ (տեղ, ժամանակ, պատճառ, պայման, նպատակ և այլն) ու գործողության հատկանիշներ
Պարագա
Հարց(եր)
Օրինակ
Տեղի
ու՞ր, որտե՞ղ, որտեղի՞ց, որտեղո՞վ
Անտառումվազվզում էր փոքրիկ նապաստակը … (Մանվել Աթոյան)
Ժամանակի
ե՞րբ, երբվանի՞ց, մինչև ե՞րբ
Հետոայդ ցեմենտն էլ սուրբ կդառնա… (Վարդգես Պետրոսյան)
Պատճառի
ինչու՞, ինչի՞ց, ի՞նչ պատճառով
Ուսանողն ուրախությունից ցնծում էր։
Նպատակի
ինչու՞, ինչի՞ համար, ի՞նչ նպատակով
Նրանք ամեն ինչ արեցին հանունհաղթանակի։
Պայմանի
ի՞նչ (ո՞ր) դեպքում, ի՞նչ (ո՞ր) պարագայում, ի՞նչ պայմանով
Երջանկությունը ամեն մարդ հասկանում է իր ձևով: Շատերի համար երջանկությունը դա շքեղ մեքենաներ, մեծ տներ, հյուրանոցներ են: Իսկ մյուսների համար երջանկությունը դա լավ ընտանիքն է ընկերները: Երջանկությունը դա այն պահերն են որոնցում դու երջանիկ ես, լավ ես քեզ զգում։ Ես երջանիկ եմ, որովհետև սովորում եմ այնպիսի դպրոցում որտեղ ստանում եմ լիարժեք ուսում, երջանիկ եմ որովհետև ունեմ լավ ընտանիք, որտեղ ինձ դաստիրակում են, խորհուրդներ են տալիս, ունեմ լավ ընկերներ, որոնց հետ կիսվում եմ գաղտնիքներով իմանալով, որ ոչ ոքի չեն ասի։ Երջանիկ եմ, որ ունեմ սիրելու կարողություն, որ կարող եմ տեսնել, կարող եմ մտածել, որ երջանիկ եմ: Ես շատ խնդիրներ ունեմ իմ կյանքում, բայց միշտ լռում եմ, ցույց տալով, որ երջանիկ եմ, ուրախ եմ: Մարդ չի կարող միշտ երջանիկ լինել, կան պահեր, կան դեպքեր, որոնք ստիպում են տխրել, բայց ամեն դեպքում մարդիկ ցույց ես տալիս, որ ուրախ են ու երջանիկ:
Այս ստեղծագործությունը մի գերազանցիկ տղայի մասին է որի հայրիկը նրան անդադար ասում էր, որ նա պիտի լավ սովորի։ Տղան մի օր ուզում է հայրիկին օգնել բայց հայրիկը մերժում է դա, այդ պատճառով տղան որոշում է թաքուն օգնել նրան բացակայելով դասերից և դասերին քնելով վատ աշխատելով։ Մի օր հայրիկը գնում է դպրոց և իմանում, որ նրա տղան ծույլիկ է և անընդհատ քնում է դասերին։ Երբ նա վերադառնում է տուն ջղայնանում է Ջուլիոնի վրա բայց երբ տղան արդարանում է և ասում է, որ նա դա արել է նրան օգնելու համար, հայրը տղային ասում է, որ նա իսկական տղամարդ է։
1. Ինչի՞ համար է ծախսվում եռացող հեղուկին տրվող էներգիան: Եռացող հեղուկին մատակարարված էներգիան օգտագործվում է հեղուկի մոլեկուլների միջև միջմոլեկուլային ուժերը հաղթահարելու և այն գազի կամ գոլորշու վերածելու համար։
2. Ի՞նչն են անվանում շոգեգոյացման ջերմություն:
3. Ի՞նչն են անվանում շոգեգոյացման տեսակարար ջերմություն: Գոլորշացման հատուկ ջերմությունը ջերմային էներգիայի քանակությունն է, որն անհրաժեշտ է նյութի միավոր զանգվածը եռման կետում գոլորշիացնելու համար։
4. Ո՞րն է շոգեգոյացման տեսակարար ջերմության միավորը միավորների ՄՀ-ում: Ջերմության հատուկ միավորն է Ջոուլը (Ջ)․
5. Ի՞նչ է նշանակում «սպիրտի շոգեգոյացման տեսակարար ջերմությունը 9-105 Ջ/կգ է» արտահայտությունը: Ալկոհոլի գոլորշիացման հատուկ ջերմությունը 9-105 Ջ/կգ է
6. Ինչպե՞ս են հաշվում այն ջերմաքանակը, որն անհրաժեշտ Է եռման ջերմաստիճանում հեղուկը գոլորշու փոխարկելու համար: Եռման ջերմաստիճանում հեղուկը գոլորշու վերածելու համար անհրաժեշտ ջերմության քանակը կարելի է հաշվարկել Q = mL բանաձևով։
7. Ինչպե՞ս կարելի է փորձով ցույց տալ, որ գոլորշու խտացման ժամանակ էներգիա է անջատվում: Գոլորշի խտացման ժամանակ էներգիայի արտազատումը կարող է փորձնականորեն ցուցադրվել՝ թույլ տալով գոլորշու խտանալ սառը մակերեսի վրա։
8. Ո՞ր մարմինն ունի ավելի մեծ ներքին էներգիա` 100 °C ջերմաստիճանի ջուրը, թե՞ դրա- նից ստացված 100 °C ջերմաստիճանի գոլորշին: Դիոնացված գոլորշին 100 °C ջերմաստիճանում ավելի մեծ ներքին էներգիա ունի, քան ջուրը 100 °C ջերմաստիճանում։
9. Ինչու՞ մթնոլորտում ջրի գոլորշու խտացումն անձրևի կաթիլների կամ ձյան տեսքով հան- գեցնում է օդի տաքացման: Ջրային գոլորշին մթնոլորտում խտանում է անձրեւի կամ ձյան տեսքով, երբ շփվում է սառը օդի հետ:
Հարց․ Ինչու՞ է ավելի վտանգավոր գոլորշով այրվելը, քան եռացող ջրով։
Նախ, եռացող ջրի ջերմաստիճանը 100C է, մինչդեռ գոլորշու ջերմաստիճանը, հատկապես ճնշման տակ, կարող է շատ ավելի բարձր լինել, երկրորդը, երբ ջուրը դիպչում է մաշկին, նույնիսկ շատ տաք, այն ակնթարթորեն սառչում է մարմնի ջերմաստիճանով (որը միջինը կազմում է 36,6C): ). Գոլորշին, ընդհակառակը, ավելի շատ ջերմություն է արձակում, երբ գազային վիճակից անցնում է հեղուկ վիճակի և որպես խոնավություն «նստում» է մաշկի վրա։
Էդմոնդե դե Ամիչիսը իտալացի գրող, քաղաքական գործիչ, լրագրող, մանկագիր և բանաստեղծ է: Հռչակվել է «Սիրտը» վիպակով, որը գրված է դպրոցականի ծրագրի ձևով։
Ջուլիոն սովորում էր ութերորդ դասարանում: Նա սև մազերով ու գունատ դեմքով տասնչորսամյա մի գեղեցիկ տղա էր՝ երկաթուղու ծառայողի ավագ որդին: Նրանց ընտանիքը մեծ էր, հոր աշխատավարձը՝ քիչ, և ծնողները դժվարությամբ էին ծայրը ծայրին հասցնում: Ուսման հարցում հայրը խիստ էր ու պահանջկոտ, քանի որ Ջուլիոն պետք է լավ սովորեր, ստանար ավարտական վկայական, աշխատանքի անցներ և օգներ հորը: Այդ պատճառով էլ տղան շատ էր պարապում ու թեև լավ էր սովորում, հայրը միշտ շտապեցնում էր ու խրախուսում որդուն: Ընտանիքի կարիքները հոգալու համար հայրը կողմնակի գործ էր վերցնում և գիշերները նստում գրասեղանի առաջ: Նա խոշոր փաթեթների վրա գրում էր հասցեներ և ազգանուններ և յուրաքանչյուր հինգ հարյուր փաթեթի համար ստանում է երեք լիրա: Բայց այդ աշխատանքը շատ էր հոգնեցնում նրան, և հաճախ ճաշի նստած պահերին նա գանգատվում էր տեսողությունից: Մի անգամ Ջուլիոն ասաց հորը. -Հայրի ՛կ, թո ՛ւյլ տուր՝ գիշերները աշխատեմ քո փոխարեն: Բայց հայրը պատասխանեց. -Ո ՛չ, տղա ՛ս, դու պետք է սովորես: Քո դասերն ավելի կարևոր են, քան իմ փաթեթները: Այլևս չխոսենք այդ մասին: Որդին գիտեր, որ նման դեպքերում անհնար է հոր հետ վիճել, և այլևս չպնդեց, բայց հետո ահա թե ինչ արեց: Ջուլիոն սպասեց, որ հայրը անկողին մտնի, ապա ինքը անձայն հագնվեց, մտավ հոր առանձնասենյակը, վառեց լամպը, նստեց գրասեղանի առաջ և սկսեց գրել՝ ճիշտ և ճիշտ նմանակելով հոր ձեռագիրը: Հաջորդ օրը հայրը շատ բարձր տրամադրություն ուներ. — Դե ՛, Ջուլիո, քո հայրը դեռ կարգին աշխատող է: Երեկ երկու ժամում ես մեկ երրորդով ավելի հասցեներ եմ գրել, քան նախորդ օրը: Հաջողությունից ոգևորված՝ հաջորդ օրը Ջուլիոն նորից անցավ գործի, Եվ այսպես շատ գիշերներ աշխատեց նա: Այդպես ամեն գիշեր աշխատելով՝ Ջուլիոն քունը չէր առնում, առավոտյան վեր էր կենում հոգնած, իսկ երեկոները՝ դասերը պատրաստելիս, աչքերն իրենց-իրենց փակվում էին: -Ջո ՛ւլիո,- ասաց հայրը մի անգամ առավոտյան,- ես քեզ այլևս չեմ ճանաչում. վերջին ժամանակներս դու բոլորովին փոխվել ես: Ես դժգոհ եմ քեզնից: Տղան մտքում որոշեց վերջացնել իր գիշերային աշխատանքը, բայց նույն օրը՝ ճաշի ժամանակ, հայրը ուրախ ասաց. — Գիտե՞ք՝ այս ամիս ես իմ փաթեթներով երեսուներկու լիրա ավելի եմ վաստակել, քան անցյալում: Այս խոսքի վրա նա հանեց քաղցրավենիքով լի մի ծրար, որ գնել էր՝ ընտանիքի հետ այդ արտակարգ իրադարձությունը տոնելու: Երեխաները ծափ տվին ուրախությունից: Իսկ Ջուլիոն ինքնիրեն մտածեց. Ո ՛չ, իմ խե ՛ղճ հայրիկ, ես ստիպված դեռ էլի պիտի խաբեմ քեզ: Եվ նա շարունակեց իր գիշերային աշխատանքը: Մի անգամ հայրը գնաց դպրոց՝ որդու՝ Ջուլիոյի վիճակից անհանգստացած՝ ուսուցչի հետ խոսելու: -Ձեր որդուն այլևս առաջվա պես ուսումը չի հրապուրում: Դասերի ժամանակ ննջում է, հորանջում, ցրված է, մինչդեռ նա կարող է փայլուն հաջողությունների հասնել,- ասաց ուսուցչուհին; Այդ վերեկո հայրը շատ խիստ խոսեց Ջուլիոյի հետ: -Դու տեսնում ես, որ ես առողջությունս քայքայում եմ աշխատելով, որ դուք լավ սովորեք, իսկ դու ինձ չես օգնում: Ջուլիոն սաստիկ նիհարեց և գունատվեց: Մայրը սկսեց անհանգստանալ, բայց հայրը, հարևանցի նայելով որդուն նկատեց. -Դա նրանից է, որ նրան տանջում է խղճի խայթը: Նա այդպիսի տեսք չուներ, երբ լավ էր սովորում և շատ լավ աշակերտ էր: Ջուլիոն վերջնականապես որոշեց դադարեցնել գիշերային աշխատանքը: Նույն այդ գիշեր նա վերջին անգամ վերկացավ անկողնուց, մտավ առանձնասենյակ, վերցրեց գրիչը: Բայց ձեռքը մեկնելիս դիպավ գրքին: Գիրքն ընկավ հատակին: Արյունը խփեց Ջուլիոյի երեսին. հանկարծ ու հայրը արթնանա: Տղան ականջը հպեց դռանը. ամեն ինչ լուռ էր: Ու սկսեց լարված գրել: Նա գրում ու գրում էր, իսկ այդ ժամանակ հայրը արդեն կանգնել էր նրա թիկունքում: Ընկնող գրքի աղմուկից նա արթնացել էր: Հայրը տեսավ փաթեթի վրա սահող գրիչն ու ամեն ինչ հասկացավ: Անհունք քնքշանքի ու զղջման զգացումը տիրեց նրան: Հոր ձեռքերը գրկեցին Ջուլիոյի գլուխը, իսկ նա անակնկալից ճչաց. -Հայրիկ, ների ՛ր ինձ, ների ՛ր: — Ո ՛չ, այդ դո ՛ւ ներիր ինձ,- պատասխանեց հայրը արցունքներից դողահար ձայնով՝ համբույրներով ծածկելով որդու գլուխը,- ես ամեն ինչ հասկացա, իմ թանկագին տղա, գնանք ինձ հետ: Եվ հայրը Ջուլիոյին տարավ արթնացած մոր անկողնու մոտ: — Համբուրի ՛ր մեր սքանչելի տղային,- ասաց նա,- Ջուլիոն չորս ամիս չի քնել և աշխատել է իմ փոխարեն: Ես այնպես դաժանորեն տանջում էի նրան, մինչդեռ նա վաստակում էր մեր հացը: Չորս ամսվա մեջ առաջին անգամ Ջուլիոն թեթևացած սրտով մտավ անկողին և քնեց երկար: Չորս ամսվա մեջ առաջին անգամ նա քնեց խաղաղ քնով և ուրախ երազներ տեսավ, իսկ երբ արթնացավ, իր կողքին ՝ անկողնու ծայրին, տեսավ քնած հոր գլուխը:
Առաջադրանքներ: 1. Քո կարծիքով հայրը որդուն պիտի սիրի միայն սովորելու՞ համար. ինչու՞: Ոչ հայրը պիտի սիրի որդուն ոչ միայն սովորելու համար որովհետև երեխան միայն կրթվելու համար չի։
2. Ինչպե՞ս կգնահատես Ջուլիոյի արարքը: 10/10
3. Ինչի՞ց եք հասկանում, որ ծնողների կողմից սիրված եք, և ե՞րբ եք ձեզ անտեսված զգում ընտանիքում: 4. Ինչպե՞ս ես աջակցում ընտանիքիդ. պատմիր: Ես նրանց օգնում եմ անցկացնում եմ իրանց հետ ժամանակ։
5. Ի՞նչ է սովորեցնում այս պատմությունը: Որ երեխան վատ էր արել բացակայել էր դասերից բայց նա դա արել էր հայրիկին օգնելու համար։
Когда-то один древний китайский философ сказал, что молодое деревце легко гнётся от ветра и не ломается во время сильной бури. А вот большое дерево, куда более крепкое, не гнётся, но буря его может сломать. И все невзгоды, все бури, каждый прожитый год бережно хранят древесные кольца.
Я часто сравниваю себя с таким деревом: внутри меня такие же кольца — мои прожитые годы. Я тоже, как дерево, храню в себе слои отжитого: где-то в самой глубине ясные, чёткие круги детства, а дальше, нарастая и нарастая, откладывалась юность, зрелость, круг за кругом, делая меня крепче, избавляя от слабости, податливости и в то же время делая всё более уязвимым и сухим. Смешное детство! Оно вписалось в мою жизнь далёким неверным маревом, раскрашивая будущее яркими мечтательными мазками. Каждый новый круг обнимает всё прошлое, расходится вширь; кажется, и жизнь расширяется, захватывая всё новые пространства. Каждый круг будто волна, которая разбегается во все стороны, всё дальше от сердцевины, от моей человеческой сути.
Только в отличие от дерева отпечатки лет не сохранились с такой чёткостью, годы слились, иные и вовсе стали неразличимы. А потому жизнь дерева кажется мне завидно цельной: каждый год неукоснительно менялась листва, наращивалось новое кольцо ствола — немножко толще, немножко тоньше, — но и корни, и листва делали своё дело, и дело это откладывалось зримым слоем. В дереве не было впустую прожитых лет. Все эти годы, что я шагал по свету, мечтал, воевал, ссорился, кому-то завидовал, ревновал, искал славы, отчаивался, ленился, писал не то, что хотел, — оно неустанно изготавливало из солнца кислород, листву, древесину. Оно тоже страдало от жары, от жучков, от ранних морозов, но оно никогда не отчаивалось, не совершало ошибки.
Кольца моей жизни — рассказ о прошлом. Кольца — это автобиография человека. Я разглядываю этот срез, словно картину, испытывая смутную тоску по своей жизни, далёкой от такой же ясности, от простых и тихих радостей земли. Мне уже невозможно дойти до такого совершенства. Как же прожить жизнь, чтобы не жалеть о сделанных ошибках, чтобы сохранить себя, выстоять в невзгодах и испытаниях? По-моему, стоит вспомнить знаменитые строки Фета: «Учись у них — у дуба и берёзы…»
Вопросы для обсуждения:
Почему автор сравнивает жизнь человека с жизнью дерева? Что он хочет этим показать?
Мы часто сожалеем о том,что не/сделали в прошлом.Как исправить такую ситуацию, чтобы потом не приходилось сожалеть и мучаться?
Как вы думаете ,как нужно прожить свою жизнь,чтобы потом не было стыдно за прожитые годы?
Почему наша жизнь не вечна?
Для чего дана жизнь,если надлежить умирать?
Как вы думаете ,жизнь может быть вечной? Если да, то аргументируйте .
Հայոց պատմություն , Էջ 180-182, կատարել 1-5-րդ առաջադրանքները /գրավոր/
Ի՞նչ բարեփոխումներ իրականացվեցին XIX դ. երկրորդ կեսին Ռուսաստանում։ Ներկայացրեք դրանց ազդեցությունն Արևելյան Հայաստանի տնտեսական և սոցիալական կյանքի զարգացման վրա: Ինչո՞ւ ցարիզմը հայերի նկատմամբ ուժեղացրեց ազգային ճնշման քաղաքականությունը։
Ռուսական կապիտալը սկսեց լայնորեն ներդրվել Անդրկովկասում։ Երկ րամասի տնտեսական կյանքի զարգացմանն էապես նպաստեց երկաթուղու շինարարությունը, որն այստեղ սկսվել էր XIX դ. 60-ական թթ. և շարունակվեց մինչև Առաջին համաշխարհային պատերազմը: 1899 թ. գործարկվեց Թիֆլիս—Ալեքսանդրապոլ–Կարս երկաթու ղին, իսկ երեք տարի անց` Ալեքսանդրապոլ-Երևան հատվածը։ Երկաթուղին նպաստավոր պայմաններ ստեղծեց կապիտալիստական հարաբերությունների արագ զարգացման համար: Արևելյան Հայաստանում արդյունաբերության հիմնական ճյուղը պղնձի արտադրությունն էր, որը կենտրոնացած էր Ալավերդիում և Կապանում: Երկրորդ տեղն էր գրավում կոնյակի արտադրությունը: Արևելյան Հայաստանը կոնյակի և օղու արտադրությամբ աստիճանաբար ճանաչում ձեռք բերեց ամբողջ աշխարհում:
XIX դ. երկրորդ կեսին ռուսական ինքնակալությունը սաստկացրեց իր գաղութային քաղաքականությունը՝ ազգային երկրամասերում։ Անդրկովկասի նվաճումից հետո ռուսական արքունիքի սևեռուն նպատակն էր աստիճանաբար ռուսականացնել տեղական ժողովուրդներին։Հայ՝ ձեռներեցներից շատերը, չնայած ցարիզմի խտրական քաղաքականությանը, որոշակի հաջողությունների հասան տնտեսական մրցակցության մեջ և Անդրկովկասում դարձան նշանավոր ձեռնարկատերեր: Հայտնի էին Ալեքսանդր Մանթաշյանը, Միքայել Արամյանցը և շատ ուրիշներ: Նրանց մի մասը՝ նաև մեծահամբավ բարեգործներ էին: Անձնական միջոցներով բացում էին դպրոցներ, հիվանդանոցներ, կառուցում էին եկեղեցիներ, նյութական օգնություն էին ցույց տալիս թատրոններին, մշակույթի գործիչներին։ Հայ բարեգործները միջոցներ էին տրամադրում նաև
շնորհալի երիտասարդներին, որպեսզի նրանք ուսա նեին Եվրոպայի ու Ռուսաստանի առաջատար բարձ- նույն ուսումնական կարի վերելքն ապահովող դառ- նային հայրենիքի ու ազգի վերելքն ապահովող մաս- նագետներ:
Հայության ինքնության պահպանման խնդրով առաջնահերթ զբաղվում էին cuing the table and գային դպրոցները և մշակութային հաստատություննե րը, որոնց դեմ էլ ցարական արքունիքն ուղղեց իր առա ջին հարվածները: 1884 թ. ցարի հրամանով արգելվեց տարրականից բարձր հայկական դպրոցներ ունենալը, որի հետևանքով փակվեց հայկական 300 դպրոց, որը դարձավ վրդովմունքի ալիք: Հայության պայքարը տվեց իր արդյունքները. 1886 թ. նոր ուսումնական տարվանից վերաբացվեցին հայկա- կան դպրոցները։
1896 թ. նորից փակեցին հայկական դպրոցները։ Հարվածի թիրախ դարձան նաև հայկական բարեգործական և մարդասիրական ընկերությունները։ Սաստ– կացան հալածանքները հրատարակչական
Ազգային ճնշման քաղաքականությունը շարունակ- վեց նաև XX դ. սկզբներին:
Ընդհանուր գծերով ներկայացրե՛ք՝ արևմտահայության վիճակը Օսմանյան կայսրությունում:
Թուրքական կառավարությունը հաճախակի փոխում էր Արևմտյան Հայաստանի վար չական բաժանումը։ Դա արվում էր այն նպատակով, որ ոչ մի նահանգում հայերը մեծամասնություն չկազմեին:
XIX դ. վերջին Արևմտյան Հայաստանի տարածքը բաժանված էր վեց նահանգների (վիլայեթներ): Դրանք էին՝ Վանի, Էրզրումի (Կարին), Բիթլիսի, Դիար- բեքիրի, Խարբերդի և Սեբաստիայի նահանգները: Այս վարչական բաժանումը պահպանվեց մինչև Առաջին աշխարհամարտը։
Օսմանյան պետության հայահալած քաղաքականու- թյան հետևանքով բուն երկրում հայերի թիվը գնալով պակասում էր, իսկ մահմեդականներինը` ավելանում։
Թուրքական կառավարությունը տարբեր միջոցներով արգելում էր հայ գյուղացիներին դառնալ հողի սեփականատերեր: Սուլթան Աբդուլ Համիդ II–ը թույլատրեց քուրդ ավատատերերին ամրանալ հայկական հողերի վրա, որի հետևանքով բազմահազար հայեր հողազրկվեցին։
Հայոց պատմություն ,Էջ 184-185, ներկայացնել 10 ամենակարևոր իրադարձությունները և հիմնավորել:
Առաջադրանք 2
Հայոց պատմություն , Էջ 183-184, կատարել 5-10-րդ առաջադրանքները /գրավոր/
Հայոց պատմություն ,Էջ 186-187, ներկայացնել 10 ամենակարևոր իրադարձությունները և հիմնավորել:
Լրացրու բաց թողած տառերը և կետադրիր։ Գտիր անդեմ բայերը, որոշիր՝ որ դերբայներն են։ Գտիր մեկական ա ներքին, ու, վա հոլովումներին ենթարկվող գոյականներ։ Մուգ գրված գոյականների հոլովները որոշիր։ Գտիր դերանունները (5 հատ), որոշիր տեսակները։ Որոշել էինք շրջագայել հավա-ել ուշադրության արժանի հինավուր- ավանդությունները ուսումնասիրել իմ հայրենի լեռնաշխարհի հիացմունք պար-ևող պատմական հուշար-անները ճարտարապետական կոթողները։
Շրջում էինք ձիերով հա-ղթահարում լեռնաշ-ղթաների-սեռական հոգնություն պատճառող-ենթակայական բնական խոչընդոտները անցնում անդնդախոր ձորերով-գործիական։ Ձիրեին ազատ ար-ձակելով նստում էինք բար-ձունքների վրա ակնապի-ճ նայում հազիվհազ նշմարվող-ենթակայական օ-ձագալար արահետներին-տրական դիտում բացատները որտեղ լուսնկա գիշերներին կ-խտարներն էին խայտում արջերն-տրական էին մ-ռթմ-ռթում գնում իրենց որ-ջերը։ Ահա փոքրիկ լիճը ալիքների բեկբեկուն արփիափայլով աչքի պես վճիտ տեղաբնակները լոռեցուն հատուկ չափազանցությամբ Ծովեր են անվանել այն-ցուցական դերանուն։ Պատահում էր երբ գիշերը-ուղղական վրա էր հասնում ճանապար-հը վստահում էինք ձիերին-տրական։ Սմբակերի թափից-բացառական պոկվում էին քարեր ու գլորվում և անտառը լցվում էր ահասա-րսու-ր արձագանքներով։
Ջուրը կայուն նյութ է, մինչև 1000°Cտաքացնելիս այն փոփոխության չի ենթարկվում։ Ավելի բարձր ջերմաստիճաններում, ինչպես նաև ուլտրամանուշակագույն և ռենտգենյան ճառագայթների ազդեցության տակ այն քայքայվում է՝ առաջացնելով ջրածին և թթվածին:
Նույն արգասիքներն առաջանում են ջուրն էլեկտրական հոսանքով քայքայելիս՝
Ջուրը կարող է մասնակցել տարբեր քիմիական ռեակցիաների` միացման, քայքայման, տեղակալման, փոխանակման։ Ջուրը փոխազդում է բազմաթիվ պարզ և բարդ նյութերի հետ։
Ջրի փոխազդեցությունը մետաղների հետ
Սենյակային ջերմաստիճանում ջուրը փոխազդում է ալկալիական և հողալկալիական մետաղների հետ:
Լուծույթները և դրանց կոնցենտրացիաները
Լուծույթն այն համասեռ համակարգն է, որը բաղկացած է լուծիչից, լուծված նյութից և դրանց փոխազդեցության արգասիքներից:
Ջուրը համընդհանուր լուծիչ է:
Ըստ ջրում լուծվելու հատկության նյութերը լինում են՝ լավ լուծվող, քիչ լուծվող և գործնականում չլուծվող:
Եթե լուծույթը պարունակում է առավելագույն քանակով լուծված նյութ, ապա կոչվում է հագեցած: Եթե լուծույթը պարունակում է ավելի քիչ լուծված նյութ, քան համապատասխանում է հագեցած լուծույթին, ապա կոչվում է չհագեցած: Եթե լուծույթը պարունակում է ավելի շատ լուծված նյութ, քան համապատասխանում է հագեցած լուծույթին, ապա կոչվում է գերհագեցած: Լուծելիությունը նյութի առավելագույն զանգվածն է (գ), որը կարող է լուծվել 100 գ ջրում՝ տվյալ ջերմաստիճանի պայմաններում.
Թեմա՝ Խորանարդի և ուղղանկյունանիստի մակերևույթների մակերեսները։
Ուղղանկյունանիստի մակերևույթը բաղկացած է 6 ուղղանկյունաձև նիստերից՝ 4 կողմնային նիստերից և 2 հիմքերից: Հանդիպակաց նիստերն իրար հավասար են, հետևաբար հավասար են նաև նրանց մակերեսները:
Ուղղանկյունանիստի լրիվ մակերևույթի մակերեսը հավասար է նրա բոլոր նիստերի մակերեսների գումարին:
Ուստի, այն հաշվվում է հետևյալ բանաձևով՝ Sլրիվ=Sկողմն+2⋅Sհիմք
Sկողմն=2ac+2bcSհիմք=ab
Գումարելով այս բանաձևերը (հաշվի առնելով, որ ուղղանկյունանիստն ունի 2 հիմք), ստանում ենք ուղղանկյունանիստի լրիվ մակերևույթի մակերեսի բանաձևը՝
Sլրիվ=2⋅(ab+ac+bc), որտեղ a-ն, b-ն և c-ն ուղղանկյունանիստի չափումներն են:
Ուղղանկյունանիստը, որի բոլոր կողերը հավասար են, կոչվում է խորանարդ: Խորանարդի նիստերը իրար հավասար 6 քառակուսիներ են (a=b=c)։ Խորանարդի մակերևույթի մակերեսը նրա 6 նիստերի մակերեսների գումարն է։ Քանի որ խորանարդի 6 նիստերը իրար հավասար քառակուսիներ են, ուրեմն, խորանարդի մակերևույթի մակերեսը հաշվելու համար պետք է գտնել 1 քառակուսու մակերեսը և արդյունքը բազմապատկել 6-ով։
Խորանարդի լրիվ մակերևույթի մակերեսի բանաձևը կունենա հետևյալ տեսքը․ S=6a2
Реклама
Առաջադրանքներ․
1.Հաշվիր խորանարդի լրիվ մակերևույթի մակերեսը, եթե նրա կողը 2,1 սմ է:
S = 26.46 սմ^2
2.Գտնել այն խորանարդի նիստի մակերեսը, որի մակերևույթի մակերեսը հավասար է 24սմ2 : Կարո՞ղ եք գտնել այդ խորանարդի կողը։
b = 4սմ^2 w = 2սմ
3․ Հաշվել 8 սմ կող ունեցող խորանադի լրիվ մակերևույթի մակերեսը։
S = 384սմ^2
4․ Ուղղանկյունանիստի հիմքը a=6սմ և b=7սմ կողմերով ուղղանկյուն է, իսկ կողմնային կողը՝ c=8սմ։ Գտնել այդ ուղղանկյունանիստի`
ա) հիմքի մակերեսը — 42սմ^2
բ) կողմնային մակերևույթի մակերեսը — 208սմ^2
գ) լրիվ մակերևույթի մակերես — 292սմ^2
5. Ուղղանկյունանիստի հիմքը 8 սմ կողմով քառակուսի է, իսկ կողմնային մակերևույթի մակերեսը հավասար է 112 սմ2 ։ Գտեք ուղղանկյունանիստի կողմնային կողը և լրիվ մակերևույթի մակերեսը։ c = 3.5սմ S = 240սմ^2
6․ Գտնել այն խորանարդի նիստի մակերեսը, որի մակերևույթի մակերեսը հավասար է 150 դմ2 : Կարո՞ղ եք գտնել այդ խորանարդի կողը։
b = 25դմ^2 w = 5դմ
7. Ուղղանկյունանիստի հիմքը 24 սմ պարագծով քառակուսի է, իսկ կողմնային կողը հավասար է 5,5 սմ։ Գտնել այդ ուղղանկյունանիստի
ա) կողմնային մակերևույթի մակերեսը — 132սմ^2
բ) հիմքի մակերեսը — 36սմ^2
գ) լրիվ մակերևույթի մակերեսը — 204սմ^2
8․ Ուղղանկյունանիստի չափումներն են՝ 5 սմ,6 սմ, 4 սմ։ Գտնել նրա մակերևույթի մակերեսը։
10․ Ոնենք 3 սմ կող ունեցող մի խոերանարդ։ Քանի՞ քառակուսի սանտիմետրով կավելանա նրա մակերևույթի մակերեսը, եթե նրա կողը մեծացնենք 1 սմ-ով։
42սմ^2
11․ Ունենք երկու ուղղանկյունանիստ, որոնցից մեկի չափումներն են՝ 3 սմ, 2 սմ, 6 սմ, մյուսինը՝ 1 սմՊա, 5 սմ, 4 սմ։ Ո՞ր ուղղանկյունանիստի մակերևույթի մակերեսն է ավելի մեծ։
Առաջին ուղղանկյունանիստի մակերևույթի մակերեսն ավելի մեծ է։
ax2+bx+c=0 տեսքի հավասարումը, որտեղ a -ն, b -ն և c -ն տրված թվեր են, և a≠0, անվանում ենքառակուսային (քառակուսի) հավասարում:
Օրինակ
2x2+3x−8=0, −3x2+2x+1=0, x2+5x=0, 2x2−4=0, 25x2=0 հավասարումները քառակուսային հավասարումների օրինակներ են:
a թիվն անվանում են ավագ անդամի՝ x2 -ու գործակից, b թիվը՝ x -ի գործակից, c -ն՝ ազատ անդամ:
Քանի որ a≠0, ապա ցանկացած քառակուսային հավասարում ունի ax2 ավագ անդամը: Այդ պատճառով քառակուսային հավասարումն անվանում են նաև երկրորդ աստիճանի հավասարում:
Քառակուսային հավասարման ուսումնասիրման հարցերում կարևոր դեր է խաղում հետևյալ թիվը՝ D=b2−4ac
D=b2−4ac թիվն անվանում են ax2+bx+c=0 քառակուսային հավասարման տարբերիչ կամ՝ դիսկրիմինանտ:
Օրինակ
Реклама
1) 2x2−3x−5=0 հավասարման մեջ a=2 -ը x2 -ու գործակիցն է, b=−3 -ը՝ x -ի գործակիցը, իսկ c=−5 -ը՝ ազատ անդամը: Հաշվենք տարբերիչը` D=(−3)2−4⋅2⋅(−5)=9+40=49
2) x2−7=0 հավասարման մեջ b=0, այդ պատճառով էլ չկա x պարունակող անդամը: x2 -ու գործակիցը a=1 -ն է, իսկ ազատ անդամը՝ c=−7: Տարբերիչը հավասար է՝ D=−4⋅(−7)=28
Հիշենք, որ
x անհայտով հավասարման արմատ կամ լուծում անվանում են այն թիվը, որը հավասարման մեջ x -ի փոխարեն տեղադրելով ստացվում է ճիշտ թվային հավասարություն:
Լուծել հավասարումը՝ նշանակում է գտնել նրա բոլոր արմատները կամ ցույց տալ, որ արմատներ չկան:
Ուշադրություն
Եթե ax2+bx+c=0 տեսքի հավասարման մեջ a=0, այսինքն, չկա x2 պարունակող անդամը, ապա հավասարումը քառակուսային չէ:
Վերջին երեք օրինակներում a≠0 (այսինքն, դրանք քառակուսային հավասարումներ են), սակայն՝
x2+2x=0 հավասարման մեջ c=0
2x2−6=0 հավասարման մեջ b=0
12x2=0 հավասարման մեջ երկուսն էլ զրո են՝ b=0, c=0
Այս օրինակներում բերվածները կոչվում են թերի հավասարումներ:
Քառակուսային հավասարումը կոչվում է թերի, եթե b և c թվերից գոնե մեկը հավասար է զրոյի:
Օրինակ
Լուծենք հետևյալ թերի հավասարումները՝
1) x2+3x=0
x2+3x=0 x(x+3)=0 x=0 x=−3
Պատասխան՝ x=0,x=−3
2) 2x2−8=0
2x2−8=0 x2−4=0 (x−2)(x+2)=0 x1=2 x2=−2
Реклама
Պատասխան՝ x1=2,x2=−2
3) 7x2=0
7x2=0 x2=0 x=0
Պատասխան՝ x=0
Հարցեր և առաջադրանքներ։
1․ Ո՞ր հավասարումն է կոչվում քառակուսային։
ax2+bx+c=0 տեսքի հավասարումը, որտեղ a -ն, b -ն և c -ն տրված թվեր են, և a≠0, անվանում ենքառակուսային (քառակուսի) հավասարում:
2․ Ինչպե՞ս են հաշվում քառակուսային հավասարման տարբերիչը։ D=b2−4ac
1) 2x2−3x−5=0 հավասարման մեջ a=2 -ը x2 -ու գործակիցն է, b=−3 -ը՝ x -ի գործակիցը, իսկ c=−5 -ը՝ ազատ անդամը: Հաշվենք տարբերիչը` D=(−3)2−4⋅2⋅(−5)=9+40=49
2) x2−7=0 հավասարման մեջ b=0, այդ պատճառով էլ չկա x պարունակող անդամը: x2 -ու գործակիցը a=1 -ն է, իսկ ազատ անդամը՝ c=−7: Տարբերիչը հավասար է՝ D=−4⋅(−7)=28
3․ Ո՞ր հավասարումն է կոչվում թերի քառակուսային։
Քառակուսային հավասարումը կոչվում է թերի, եթե b և c թվերից գոնե մեկը հավասար է զրոյի:
4․ Կազմել ax2+bx+c=0 քառակուսային հավասարում, եթե նրա գործակիցները հավասար են․
Раскройте скобки и напишите частицы слитно или отдельно. Объясните правописание частиц НЕ и НИ.
1. Он, Пеночкин, (ни) когда (не) заботился (ни) о ком, кроме собственной особы. 2. Спал я как (не) винный и снов (не) видал (Жук.). 3. Средь полей (не) обозримых в небе ходят без следа облаков (не) уловимых волокнистые стада (Л.). 4. Ужели небу я дороже всех (не) замеченных тобой? (Л.). 5. (Не) волнуйся, (не) плачь и сердца (не) мучай (Полев.). 6. Я привык (ни) в чем (не) отступать от гражданских законов.
1.никогда, не заботился, ни о ком 2. невинный, не видал 3. необозримых, неуловимых 4. незамеченных 5. не волнуйся, не плачь, не мучай 6. ни в чем, не отступать
1. Кто (не, ни) занимался математикой, тот имеет слабое представление о развитии мира. 2. Куй железо, пока (не, ни) остыло. 3. (Не, ни) одна дорожка (не, ни) была очищена от снега. 4. (Не, ни) что не пропало зря. 5. (Не, ни) веселья, (не, ни) радости (не, ни) принесла мне жизнь на новом месте. 6. В лесу (не, ни) звука. 7. Куда б (не, ни) шел, (не, ни) ехал ты, а здесь остановись (Твард.). 8. Сколько (не, ни) говори, (не, ни) слушается. 9. Каким бы делом он (не, ни) занимался, все у него получается. 10. Компаса (не, ни) у кого не нашлось. 11. Остался (не, ни) при чем. 12. (Не, ни) к кому (не, ни) не обращался. 13. (Не, ни) за чем (не, ни) ходил. 14. (Не, ни) за что (не, ни) прощу. 15. (Не, ни) от чего (не, ни) отказывайся. 16. У нее (не)было на свете (не, ни) одного родного человека. 17. Во время войны он (не, ни) разу не был ранен. 18. (Не, ни) одна звезда (не, ни) освещала нам путь. 19. (Не, ни) давши слово, крепись, а давши, держись. 20. (Не, ни) шороха, (не, ни) звука вокруг. 21. Что (бы) (не, ни) читал Багрицкий, его нельзя было слушать без сжимающего горло волнения (Пауст.). 22. (Не, ни)принесла ли ты мне чего-нибудь по есть? (Гонч.) 23. Герасим (не, ни) чего не слыхал: (не, ни) быстрого визга лающей Муму, (не, ни)тяжелого всплеска воды (Тург.).
Есть 2 определения семьи. 1-я семья – это семья, которая тебя воспитала, всему научила, была рядом с тобой в трудную минуту. А 2 – это дружная семья, твои близкие друзья, с которыми ты проводишь время. Мы можем поговорить с ними на разные темы, провести время, делясь проблемами. Семья – это самое главное в жизни. Вы должны любить и заставлять их гордиться вами, а не разочаровывать их. Быть хорошим ребенком и, конечно же, хорошим другом.
Ընդգծված որոշիչներն ըստ օրինակի դարձրո՛ւ բացահայտիչ: Կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու: Օրինակ` Սիրո աստվածուհի Աստղիկը լողանում էր Արածանիի ջրերում: Աստղիկը` սիրո աստվածուհին, լողանում էր Արածանիի ջրերում:
Հայաստանի ամենամեծ լիճ Սևանից սկիզբ է առնում միայն Հրազդանը: Սևանից՝հայաստանի ամենամեծ լճից սկիզբ է առնում, միայն Հրազդանը
Զորքր պաշարում է երկրի մայրաքաղաք Նինվեն ու սպասում նոր հրամանի: Նինվեն՝երկրի մայրաքաղաքը,պաշարում է զորքը ու սպասում նոր հրամանի։
Կինը հարևաններին բողոքում է իր ոչ ու փուչ մարդ Նազարից: Նազարի հետ կռվող Սաքոն էլ էր այդ հարսանիքում: Կինը հարևաններին բողոքում էր Նազարից՝իր ոչ ու փուչ մարդուց։ Սաքոն՝Նազարի հետ կռվողն էլ էր այդ հարսանիքում
Արյունոտվում էր զորավարի սիրտը իր հայրենիք Իտալիայի թշվառ վիճակից: Ծերունին հաճախ էր իր թոռնիկ Կարոյով հպարտանում: Արյունոտվում էր զորավարի սիրտը Իտալիայի՝իր հայրենիքի թշվառ վիճակից։ ՝Ծերունին հաճախ էր հպարտանում Կարոյով՝իր թոռնիկով։
2.Հարցական դերանունների փոխարեն համապատասխան բացահայտիչներ գրի՛ր:
Միքայելը` ո՞վ-ընկերս, երեկ մեր տանն էր: Տանտիրուհուց` ումի՞ց-Արամի մայրիկից, հեռագիր էր ստացել: Տղան անհամբեր սպասում էր Սևուկի` ինչի-մարմնի՞ երևալուն: Մայրը որդուց` ումի՞ց-Արամից, արդեն երկար ժամանակ լուր չուներ: Քուռկիկ Ջալալին արագ մոտեցավ տիրոջը` ո՞ւմ-Սասունցի Դավթին: Հրազդանը` ի՞նչը-գետը, Երևանով է անցնում:
3․Ինքդ բացահայտիչ ունեցող 4-5 նախադասություն կազմի՛ր։
Իմ ընկերը հայտնի է նրանով որ լավ է երգում։ Մերին որպես ընկեր շատ բարի է։ Քանի որ իմ ընկերը լավ է երգում նա երեկ շատ լավ ելույթ ունեցավ։ իմ ուսուցիչը ընկեր Արևիկը փայլում էր իր գիտելիքներով։
4.Նախադասությունն ընդարձակիր` կետերի փոխարեն որպես ի՞նչ, իբրև ի՞նչ, որպես ո՞վ, իբրև ո՞վ հարցերին պատասխանող բացահայտիչներ գրելով:
1. Էլիասը՝ որպես ուղեկցորդ, ինձ բացատրում էր ճանապարհը: 2. Անտառը՝ որպես խիտ ու անանցանելի տարածք, մռայլ ու գժկամ տեսք ուներ: 3. Թռչունի առաջին ճիչը՝ որպես ձայն, չափազանց զարմացրեց մեզ: 4. Իսկ այդ արձակ տարածության մեջ արձանն էր՝ իբրև միայնակ ծառ: 5. Պահակը՝ իբրև լավ ընկեր, որոշեց ինձ մենակ չթողնել: 6. Ներողամիտ հայացքով նրանց խուճապին ու իրարանցմանը հետևում էր նավաստին՝ որպես մեղավոր: 7. Հարցերին պատասխանող պարոնը՝ իբրև հարգված մարդ, անցավ հավաքվածների միջով ու մոտեցավ մեքենային:
5. Ըստ տրված կաղապարների՝ կազմի՛ր բարդ նախադասություններ: Թեկուզ………………-ես գնամ երկրից , այնուամենայնիվ………..-զանգիր ինձ ես կպատասխանեմ: Թեպետ………………նա չունի արտաքին գեղեցկությու, սակայն…………………. գեղեցիկ նրա հոգին: Չնայած որ…………..-ես սիրում եմ սինաբոն, բայց………………………այսօր կուտեմ Նապոլեոնը: Թեև…………………. ես սոված եմ, բայց և այնպես…………… չեմ անհանգստացնի իմ ծնողներին:
6. Ըստ տրված կաղապարների` կազմի՛ր բարդ նախադասություններ: Եթե………………….., ապա……………: Քանի որ…………….., հետևաբար…….: Որովհետև………….., ուստի…………..: Քանզի………………., ուրեմն………….:
7. Կետադրի՛ր
Ամառային սիրուն երեկո էր, և արեգակն արդեն թեքվում էր դեպի իր մուտքը: Մի փոքր տոթ օդին խառնվել էր մեղմ հովիկը, և զբոսնելը հաճելի էր դարձել: Հանգստյան օր էր, ծովափին շատ մարդիկ կային: Բոլորն անհանգիստ էին, և հայացքներն ուղղել էին ծովում ինչ-որ կետի: Ոչ ոք չէր ուզում բան ասել, և չէր էլ ուզում լսել ինչ-որ բան: Միայն բարձրախոսն էր անտարբեր ընդհանուր հուզմունքին և բարեխղճորեն իր գործն էր անում. զբաղեցնում էր հանգստացող հասարակությանը: Հաղորդավարը միապաղաղ ձայնով ինչ-որ բան էր կարդում և այդ ձայնը մատնում էր ձանձրույթն ու հոգնածությունը: Մակույկավարների տնակում անվերջ զնգում էր հեռախոսը, և ոչ մեկը չէր մոտենում, որ խոսեր կամ գոնե անջատեր այն:
1. Ի՞նչ է շոգեգոյացումը, և ի՞նչ ձևով է այն ընթանում: Շոգեգոյացման ի՞նչ երկու տեսակ է հանդիպում բնության մեջ: Նյութի անցումը հեղուկ կամ պինդ վիճակից գազայինի կոչվում է շոգեյացում։ Գոյություն ունի շոգեյացման երկու տեսակ ՝ գոլլորշիացում և եռում։
2. Ի՞նչ է գոլորշիացումը: Հեղուկի ազատ մակերևույթից շոգեյացումը կոչվում է գոլորշիացում։
3. Ինչու՞ է հեղուկը գոլորշիանում բոլոր ջերմաստիճաններում: Քանի որ գոլորշացման ժամանակ հեղուկից դուրս են թռչում առավել արագաշարժ մոլեկուլները, ապա հեղուկի մեջ մնացած մոլեկուլների ներքին կինետիկ էներգիան աստիճանապբար սկսում է նվազել։ Դրա հետևանքով գոլորշացող ջերմաստիճանն իջնում է, հեղուկը սառչում։
4. Ինչի՞ց է կախված հեղուկի գոլորշիացման արագությունը: Հեղուկի գոլորշիացման արագությունը կախված է նրա ջերմաստիճանից։
5. Ինչպե՞ս է կախված գոլորշիացման արագությունը հեղուկի ջերմաստիճանից: Հեղուկի ազատ մակերևույթից շոգեգոյացումը կոչվում է գոլոշիացում:Ինչքան հեղուկի ջերմաստիճանը բարձր է, այնքան արագ է ընթանում գոլոշիացումը և հակառակը։
6. Ինչպե՞ս է կախված գոլորշիացման արագությունը հեղուկի ազատ մակերևույթի մակերեսից: Գոլորշիացման արագությունը կախված է նաև հեղուկի ազատ մակերևույթի չափերից։
7. Ինչո՞ւ է հեղուկի գոլորշիացումն ավելի արագ կատարվում քամու առկայությամբ: Եթե գոլորշացման ընդացքում քամու շնորհիվ առաջացնենք օդի շարժում, ապա այն կտանի գոլորշու մի մասը, ուստի հեղուկ վերադարձող մոլեկուլների թիվը կպակասի, և գոլորշիացումն ավելի արագ կընթանա։
8. Ինչո՞ւ է գոլորշիացման ժամանակ հեղուկի ջերմաստիճանը նվազում: Քանի որ գոլորշիացման ժամանակ անջատվում է ջերմաքանակ, հեղուկի ջերմաստիճանը նվազում է։
9. Ո՞ր գոլորշին է կոչվում հագեցած: Գոլորշին, որն իր հեղուկի հետ շարժուն հավասարակշռության մեջ է, կոչվում է հագեցած։
10. Ի՞նչ եղանակով է հնարավոր լինում կանխել մոլորակի մթնոլորտ ի միջով անցնող տիեզերանավի գերտաքացումը:
11. Ի՞նչ է խտացումը: Նյութի անցումը գազային վիճակից հեղուկ վիճակի կոչվում է խտացում։
12․ Ո՞ր երևույթներն են բացատրվում գոլորշու խտացմամբ:
13. Ո՞ր սարքի միջոցով են չափում օդի խոնավությունը: Ինչպե՞ս է այն կառուցված:
Լուծել հետևյալ խնդիրները՝
1. Ինչքա՞ն էներգիա պետք է ծախսել 100 գ զանգվածով և հալման ջերմաստիճանում գտնվող արծաթի կտորը հալելու համար:
2. Ինչքա՞ն էներգիա պետք է ծախսել 20 կգ զանգվածով և հալման ջերմաստիճանում գտնվող կապարը հալելու համար:
3. Ի՞նչ ջերմաքանակ է անջատվում 3 կգ զանգվածով սպիրտը պնդանալիս:
4. Ի՞նչ ջերմաքանակ է անջատվում 2 կգ զանգված ունեցող սնդիկի պնդացման ժամանակ:
1. Երկու միանման ափսեների մեջ լցրեք նույն քանակությամբ ջուր (ասենք՝ երեքական ճաշի գդալ): Առաջին ափսեն դրեք տաք տեղ, երկ- րորդը՝ սառը: Չափեք այն ժամանակամիջոցները, որոնց ընթացքում գոլորշիանում են երկու ափսեների ջրերը։
2. Կաթոցիկից թղթի վրա մեկական կաթիլ ջուր և սպիրտ կաթեցրեք։ Չափեք ժամանակը, որն անհրաժեշտ է դրանց գոլորշիացման համար: Այդ հեղուկներից որի միջմոլեկուլային ձգողության ուժն է ավելի փոքր:
3. Նույն քանակի ջուր լցրեք բաժակի և ափսեի մեջ: Չափեք ժամանակը, որի ընթացքում ջուրը կգոլորշիանա: Բացատրեք ջրի գոլորշիացման արագությունների տարբերությունը:
Процесс, известный как «Королева против Дадли и Стивенса», имел место в Британии в конце 19-го века. До сих пор это дело является прецедентным в судах общего права, хотя случаи, в отношении которых может использоваться данный прецедент, к счастью, исключительно редки. А всё дело в том, что в 1884 году экипаж яхты «Резеда», потерпевшей крушение, был вынужден убить юнгу Ричарда Паркера, чтобы остальные члены команды могли выжить.
Каннибализм ради выживания Инциденты, подобные произошедшему на «Резеде», обычно называют «каннибализмом ради выживания». Исследователи отмечают, что на британском флоте с 1820 по 1900 год было по меньшей мере 15 случаев, когда моряки, потерпевшие крушение, бросали жребий и жертвовали одним ради выживания остальных. Страшная традиция скрывалась под эвфемизмом «обычай моря» (Custom of the Sea) и нашла отражение в поэтических балладах о том, как команда корабля убивает всех по очереди членов экипажа, пока в живых не остаётся один (как не вспомнить «Десять негритят»). Кстати, бросали действительно жребий или нет, не всегда ясно: обычно убивали или самого слабого, или слугу, или иностранца. Может ли слепой случай из раза в раз делать такой подходящий выбор?
Были в истории и другие случаи, когда суды рассматривали каннибализм. В Америке был осуждён Альфред Пакер, золотодобытчик, которого обвинили в убийстве товарищей, хотя сам он до конца жизни утверждал, что невиновен. В людоедстве подозревали членов экспедиции Франклина, которая в 1845 году отправилась в Арктику и пропала двумя годами позднее. Те же подозрения были и в отношении арктической экспедиции Грили в 1880-е годы — во время этого опасного путешествия погибли 18 из 25 участников, а эксгумированные тела наводили на страшные подозрения.
Экспедиция Франклина. Источник: Wikimedia Commons
Кстати, за десять лет до крушения яхты «Резеда» Британия могла получить прецедент по поводу каннибализма ради спасения. В 1874 году судно «Эвксин» потерпело крушение в Южной Атлантике в результате пожара. Одна из спасательных шлюпок, в которой находился второй помощник капитана Арчер, потеряла связь с остальными. Когда несколько недель спустя их подобрали и высадили на Яве, Арчер рассказал, что они вынуждены были последовать «обычаю моря» и бросить жребий, кому погибнуть. По невероятному совпадению выбор пал на самого слабого. Дело начали было рассматривать на территории Сингапура, долго не могли решить, отправлять ли обвиняемых в Британию, а потом тихо замяли.
Морской обычай: выбор экипажа яхты «Резеда» В 1883 году адвокат из Австралии Джон Уонт, мечтавший исследовать Большой барьерный риф, купил в Англии яхту Mignonette («Резеда»). В Австралию она пошла своим ходом, хотя для таких далёких путешествий предназначена не была. Однако Уонт нашёл капитана Тома Дадли, который готов был рискнуть. Помимо капитана, в экипаже было ещё три человека: помощник Эдвард Стивенс, матрос Эдмунд Брукс и совершенно не опытный юнга Ричард Паркер.
Яхта «Резеда». Источник: yachtrussia.com
Чтобы не попасться пиратам, капитан не подходил близко к берегу. Проплывая в удалении от берегов Африки яхта пострадала от одиночной волны невероятной силы (британские моряки называют их rogue wave, «волна-разбойник»), «Резеда» затонула всего за три минуты. За это время экипаж успел спустить на воду шлюпку, но никаких запасов, кроме двух банок консервов, с собой взять не успели. В том числе у них не было пресной воды. И надежды на спасение тоже — до ближайшего берега было больше 1000 километров.
На протяжении 16 суток моряки питались только консервированной репой, которую они успели взять с яхты, а также один раз им удалось поймать черепаху. Дальше они решили прибегнуть к «обычаю моря» и выбрать одного, которым можно пожертвовать. Жребий не бросали — юный Паркер к тому времени так обессилел, что остальным было ясно: дни его практически сочтены. Тем более что он пил морскую воду, чего делать категорически нельзя. После долгих споров и сомнений судьба юнги была решена. А ещё через пять дней потерпевших крушение моряков подобрало немецкое судно, которое доставило их в британский порт Фалмут.
Иллюстрация из газет. Источник: yachtrussia.com
Королева против Дадли и Стивенса Статьи за каннибализм в английском праве нет, поэтому экипажу «Резеды» было предъявлено обвинение в предумышленном убийстве. Однако дело было очень непростым: обо всех его обстоятельствах можно было судить только со слов участников (которые, впрочем, ничего не скрывали). Общественное мнение было на стороне моряков, и даже брат убитого Паркера высказал слова понимания и поддержки остальным членам экипажа. Но министр внутренних дел Уильям Харкорт настаивал на том, что суд необходим: с варварским «обычаем моря» пора было покончить.
На скамье подсудимых в итоге оказались только капитан и помощник — матрос Брукс был на процессе свидетелем. В обмен на показания его освободили от судебного преследования. Капитан Дадли всё брал на себя: «Я усердно молился о том, чтобы Всевышний простил нас за такое деяние. Это было моим решением, но оно было оправдано крайней необходимостью. В результате я потерял только одного члена команды; в противном случае погибли бы все».
Иллюстрация из газет. Источник: yachtrussia.com
Суд оказался в очень сложной ситуации: было очевидно, что убийство члена команды — это был единственный способ спасти жизни остальных. В итоге судья Джон Уолтер Хаддлстон добился, что жюри присяжных вынесло особый вердикт — special verdict. В нём присяжные обозначили свою позицию, но решение о виновности или невиновности оставили за судьёй.
После этого дело было передано высокому Суду королевской скамьи. Он пришёл к выводу, что Дадли и Стивенс виновны в предумышленном убийстве, то есть моряки приговаривались к повешению. Но одновременно суд ходатайствовал перед королевой о помиловании. В итоге приговор был смягчён до 6 месяцев тюрьмы, которые Дадли и Стивенс к тому времени уже отбыли.
Իզոտոպ, զանգվածային թիվ, հարաբերական ատոմային զանգված
Միևնույն քիմիական տարրի ատոմների տարրատեսակները, որոնք ունեն միջուկի նույն լիցքը, բայց տարբեր զանգվածային թվեր, կոչվում են իզոտոպներ:
Իզոտոպների գոյությունը բացահայտվել է դեռևս 1906 թ, իսկ հիմնավին հաստատվել և ուսումնասիրվել է 1920թ:
Իզոտոպը բնութագրվում է երկու մեծությամբ (RZA).
Z-միջուկի դրական լիցք — գրվում է քիմիական նշանի ձախ-ներքևի մասում, A- զանգվածային թիվ — գրվում է ձախ-վերևի մասում: Բառացի «իզոտոպ» նշանակում է՝իզո-հավասար, նույն և տոպ— տեղ, այսինքն՝ նույն տեղը:
Իզոտոպները ներկայացվում են տարբեր ձևերով: Օրինակներ՝
Նեյտրոնների թիվը միջուկում հաշվում են հետևյալ բանաձևի միջոցով՝ N=A−Z
Եթե հավասարման անհայտը գտնվում է քառակուսի արմատի նշանի տակ, ապա այդպիսի հավասարումը անվանում են իռացիոնալ:
Կյանքի շատ իրավիճակներ նկարագրվում են իռացիոնալ հավասարումներով: Ուստի, սովորենք լուծել գոնե պարզագույն իռացիոնալ հավասարումները:
Դիտարկենք
Եթե հավասարման անհայտը գտնվում է քառակուսի արմատի նշանի տակ, ապա այդպիսի հավասարումը անվանում են իռացիոնալ:
Կյանքի շատ իրավիճակներ նկարագրվում են իռացիոնալ հավասարումներով: Ուստի, սովորենք լուծել գոնե պարզագույն իռացիոնալ հավասարումները:
Դիտարկենք √2x+1=3 իռացիոնալ հավասարումը:
Ըստ քառակուսի արմատի սահմանման, այն նշանակում է, որ 2x+1=32: Փաստորեն, քառակուսի բարձրացնելով, տրված իռացիոնալ հավասարումը բերեցինք 2x+1=9 գծային հավասարմանը:
Ուշադրություն
Քառակուսի բարձրացնելը իռացիոնալ հավասարումների լուծման հիմնական եղանակն է:
Դա բնական է, եթե պետք է ազատվել քառակուսի արմատի նշանից:
2x+1=9 հավասարումից ստանում ենք՝ x=4: Սա միաժամանակ 2х+1=9 գծային և √2x+1=3 իռացիոնալ հավասարումների արմատն է:
Քառակուսի բարձրացնելու եղանակը տեխնիկապես բարդ չէ իրականացնել, սակայն երբեմն այն բերում է անցանկալի իրավիճակների:
Օրինակ
Դիտարկենք √2x−5=√4x−7 իռացիոնալ հավասարումը:
Երկու մասերը բարձրացնելով քառակուսի, ստանում ենք՝ (√2x−5)2=(√4x−7)2 2x−5=4x−7
Լուծելով ստացված 2x−4x=−7+5 հավասարումը, ստանում ենք x=1
Սակայն x=1, որը 2x−5=4x−7 գծային հավասարման արմատն է, չի բավարարում տրված իռացիոնալ հավասարմանը: Ինչո՞ւ: Իռացիոնալ հավասարման մեջ փոխարեն տեղադրենք 1: Կստանանք՝ √−3=√−3
Հավասարումը բնականաբար չի բավարարվում, քանի որ հավասարության ձախ և աջ մասերը իմաստ չունե
Ստացել ենք ավելորդ արմատ: Այսպիսի իրավիճակներում ասում ենք, որ x=1 -ը թույլատրելի արժեք չէ, կամ չի պատկանում թույլատրելի արժեքների բազմությանը: Դուրս եկավ, որ այս դեպքում, իռացիոնալ հավասարումը արմատ չունի, մինչդեռ քառակուսի բարձրացնելուց ստացված գծային հավասարումը արմատ ուներ:
Պետք է այսպիսի ավելորդ արմատները ժամանակին հայտնաբերել և չընդգրկել լուծումների մեջ՝ դեն նետել: Դա արվում է ստուգման միջոցով:
Իռացիոնալ հավասարումների համար, ստուգումը լուծման անհրաժեշտ փուլ է, որը օգնում է հայտնաբերել և դեն նետել ավելորդ արմատնելը:
Ուշադրություն
Այսպիսով, իռացիոնալ հավասարումը լուծելու համար պետք է՝
1) այն բարձրացնել քառակուսի,
2) լուծել ստացված հավասարումը,
3) կատարել ստուգում՝ դեն նետելով ավելորդ արմատները,
4) գրել վերջնական պատասխանը:
Կիրառելով այս եզրակացությունը, դիտարկենք հետևյալ օրինակը:
Օրինակ
Լուծենք √5x−16=2 հավասարումը:
1) Երկու մասերը բարձրացնենք քառակուսի՝ (√5x−16)2=22
2) Լուծենք ստացված հավասարումը՝
5x−16=4 5x=20 x=4
3) Կատարենք ստուգում: √5x−16=2 հավասարման մեջ տեղադրենք x=4: Ստանում ենք՝ √4=2 ճիշտ հավասարությունը:
4) Պատասխան՝ √5x−16=2 հավասարման լուծումը x=4 -ն է:
Հարցեր և առաջադրանքներ։
1. Ո՞ր հավասարումներն են կոչվում իռացիոնալ։
Եթե հավասարման անհայտը գտնվում է քառակուսի արմատի նշանի տակ, ապա այդպիսի հավասարումը անվանում են իռացիոնալ:
2․ Ինչպե՞ս են լուծում պարզագույն իռացիոնալ հավասարումները։
Այսպիսով, իռացիոնալ հավասարումը լուծելու համար պետք է՝
1) այն բարձրացնել քառակուսի,
2) լուծել ստացված հավասարումը,
3) կատարել ստուգում՝ դեն նետելով ավելորդ արմատները,
4) գրել վերջնական պատասխանը:
3․ Լուծել հավասարումները։
ա) x = 9 բ) x = 0 գ) դ) x = 1/2 ե) x = 1/2 զ) x = -1 է) x = 44/3 ը) x = 48/5 թ) x = 7
4․ Լուծել հավասարումները։
ա) x = 1/3 բ) x = -1/4 գ) x = 2 դ) x = -10 ե) x = 8/5 զ) x = -1/4
5․ Լուծել հավասարումները․
249. x = 4 250. x = 9 251. x = 25 252. 253. x = 0 254. x = 81 255. x = 64 256. 257. x = 25 258. x = 0 259. 260. x = 25 261. x = 6 262. x = 20 263. x = 6 264. x = 6 265. 266. x = 9 267. x = 4.5 268. x = 10 269. x = 1 270. 271. x = 10/3 272. x = 4/3 273. x = 7 274. 275. 276. x = 7 277. 278. x = 10 279. 280. x = 0.75
Նատալի Ավագյան 