Ջրի քիմիական հատկությունները

Ջուրը կայուն նյութ է, մինչև 1000°Cտաքացնելիս այն փոփոխության չի ենթարկվում։ Ավելի բարձր ջերմաստիճաններում, ինչպես նաև ուլտրամանուշակագույն և ռենտգենյան ճառագայթների ազդեցության տակ այն քայքայվում է՝ առաջացնելով ջրածին և թթվածին:

Նույն արգասիքներն առաջանում են ջուրն էլեկտրական հոսանքով քայքայելիս՝


Ջուրը կարող է մասնակցել տարբեր քիմիական ռեակցիաների` միացման, քայքայման, տեղակալման, փոխանակման։ Ջուրը փոխազդում է բազմաթիվ պարզ և բարդ նյութերի հետ։

Ջրի փոխազդեցությունը մետաղների  հետ

Սենյակային ջերմաստիճանում ջուրը փոխազդում է ալկալիական և հողալկալիական մետաղների հետ:


Լուծույթները և դրանց կոնցենտրացիաները

Լուծույթն այն համասեռ համակարգն է, որը բաղկացած է լուծիչից, լուծված նյութից և դրանց փոխազդեցության արգասիքներից:


Ջուրը համընդհանուր լուծիչ է:


Ըստ ջրում լուծվելու հատկության նյութերը լինում են՝ լավ լուծվող, քիչ լուծվող և գործնականում չլուծվող:

Եթե լուծույթը պարունակում է առավելագույն քանակով լուծված նյութ, ապա կոչվում է հագեցած:
Եթե լուծույթը պարունակում է ավելի քիչ լուծված նյութ, քան համապատասխանում է հագեցած լուծույթին, ապա կոչվում է չհագեցած:
Եթե լուծույթը պարունակում է ավելի շատ լուծված նյութ, քան համապատասխանում է հագեցած լուծույթին, ապա կոչվում է գերհագեցած:
Լուծելիությունը նյութի առավելագույն զանգվածն է (գ), որը կարող է լուծվել 100 գ ջրում՝ տվյալ ջերմաստիճանի պայմաններում.

Լ=m(լ.ն.)։ m(ջուր)⋅100

Ապրիլի 15-19

Իզոտոպ, զանգվածային թիվ, հարաբերական ատոմային զանգված

Միևնույն քիմիական տարրի ատոմների տարրատեսակները, որոնք ունեն միջուկի նույն լիցքը, բայց տարբեր զանգվածային թվեր, կոչվում են իզոտոպներ:

Իզոտոպների գոյությունը բացահայտվել է դեռևս 1906 թ, իսկ հիմնավին հաստատվել և ուսումնասիրվել է 1920թ:


Իզոտոպը բնութագրվում է երկու մեծությամբ (RZA).

Z-միջուկի դրական լիցք — գրվում է քիմիական նշանի ձախ-ներքևի մասում,
A- զանգվածային թիվ — գրվում է ձախ-վերևի մասում:
Բառացի «իզոտոպ» նշանակում է՝իզո-հավասար, նույն և տոպ— տեղ, այսինքն՝  նույն տեղը:

Իզոտոպները ներկայացվում են տարբեր ձևերով: Օրինակներ՝



Նեյտրոնների թիվը միջուկում հաշվում են հետևյալ բանաձևի միջոցով՝ N=A−Z

Ձվի քիմիական բաղադրությունը

Ձուն կազմված է 74% ջրից, հավի ձվի հիմնական քիմիական բաղադրությունը կազմում են 12,8% սպիտակուցներ, 11,8% լիպիդներ և փոքր քանակությամբ հանքանյութեր և ածխաջրեր: Սպիտակուցների մեծ մասը առկա է ձվի սպիտակուցում և ձվի դեղնուցում՝ համապատասխանաբար 50% և 44% ձվի կեղևը պարունակում է մնացած սպիտակուցները:

ՁՎԻ ԲԱՂԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆԸ

Ձուն բաղկացած է 12% կեղևից, 56% -ը սպիտակուցից և 32% դեղնուցից: Կեղևի տակ անմիջապես գտնվում են երկու թաղանթ՝ արտաքին և ներքին թաղանթները: Այս թաղանթները պաշտպանում են ձվի պարունակությունը բակտերիաներից: Ձվի կեղևը պարունակում է 3% ֆոսֆոր և մագնեզիում, նատրիում, կալիում, ցինկ, մանգան, երկաթ, պղինձ և այլ օրգանական բաղադրիչներ:

ՁՎԻ ՍՊԻՏԱԿՈՒՑԻ ՄԱՍԻՆ

Ձվի սպիտակուցը թափանցիկ բան է, որը շրջապատում է ձվի դեղնուցը: Ձվի սպիտակուցը ծառայում է որպես դեղնուցի հարվածից պաշտպանելու համար և սննդարար նյութեր է ապահովում զարգացող սաղմին (բեղմնավորված ձվերում): Այն նաև աներևակայելի սննդարար մթերք է:

ՁՎԻ ԴԵՂՆՈՒՑԻ ՄԱՍԻՆ

Ձվի դեղնուցը կազմված է մոտավորապես 50% խոնավությունից և 50% պինդ նյութերից: Պինդ նյութերից 17%-ը սպիտակուցներն են, 30%-ը՝ ճարպերը և էմուլգատորները (հիմնականում լեցիտինը, որը կազմում է դեղնուցի մոտ 10%-ը), իսկ 3%-ը՝ հանքային մոխիրից և դեղնավուն կարոտինոիդ պիգմենտներից, որոնք դեղնուցին տալիս են իրենց հատկությունները և գույն:

ՁՎԻ ՕԳՏԱԿԱՐՈՒԹՅՈՒՆԸ

Ձուն նաև պարունակում է օգտակար քանակությամբ A, E, B5, B12 վիտամիններ, ինչպես նաև երկաթ, յոդ և ֆոսֆոր՝ բոլոր կենսական սնուցիչները ձեր առողջ և հավասարակշռված սննդակարգին աջակցելու համար:

Մարտի 18-22

Սովորել՝ Մետաղների օքսիդներ ՝ Հիմնային օքսիդներ ։ Հիմքեր։

Էջ ՝ 105-108

Մետաղների օքսիդներում թթվածին տարրի ատոմը միացած է մետաղ ատոմի հետ:

Օրինակ՝ CuO(պղինձ),MgO(Մագնեզիում),ZnO(ցինկ),Na2O(Նատրիում),Cr2O3()Քրոմ և այլն:

Մետաղների օքսիդները սովորական պայմաններում պինդ նյութեր են:

Մետաղների օքսիդները, որոնց համապատասխանում են հիմքեր, անվանում են հիմնային օքսիդներ:

Օրինակ՝  CuO→Cu(OH)2,Na2O→NaOH,MgO→Mg(OH)2 և այլն:

Եթե մետաղը տարբեր օքսիդացման աստիճան է դրսևորում, ապա որպես կանոն ցածրագույն օքսիդացման աստիճաներին են համապատասխանում հիմնային օքսիդներ:

Օրինակ՝ քրոմը առաջացնում է երեք օքսիդ որոնցից  Cr+2O է հիմնային օքսիդ:

Պարբերական համակարգի I Ա և II Ա  մետաղների օքսիդները փոխազդում են ջրի հետ՝ առաջացնելով համապատասխան լուծելի հիմքեր:

Օրինակ՝  Na2O+H2O=2NaOHCaO+H2O=Ca(OH)2

Հիմքերը բարդ նյութեր են, որոնք կազմված են մետաղի ատոմներից և մեկ կամ մի քանի հիդրոքսոներից՝   OHխմբից:

Պատասխանել հարցերին

1. Ո՞ր մետաղների օքսիդներն են ջրում լուծելի: Թվարկե՛ք այդ մետաղները:
   Նատրիումի օքսիդը (Na2O)
   Կալիումի օքսիդը (K2O)
   
2. Որո՞նք են կոչվում հիմնային օքսիդներ: Բերե՛ք հինգ օրինակ:
   Կալիումի օքսիդ, Լիթիումի օքսիդ, Ցեզիումի օքսիդ, Նատրիումի օքսիդ, Ռուբիդիումի օքսիդ:
   
3. Գրե՛ք հետևյալ օքսիդներին համապատասխանող հիդրօքսիդների բանաձևներն ու անունները Li2Օ, CaO, MgO, 
   Li2Օ, Լիթիումի օքսիդ
   CaO-կալցիումի օքսիդ։
   MgO-մագնեզիումի օքսիդ։
   
4. Ներկայացրեք լիթիումի, նատրիումի, մագնեզիումի, բարիումի, ցինկի, պղնձի(II) և երկաթի (III) հիդրօքսիդների բանաձևերը:
   LiOH — Լիթիումի հիդրօքսիդ
   NaOH — Նատրիումի հիդրօքսիդ
   Mg(OH)₂ — Մագնեզիումի հիդրօքսիդ
   Ba(OH)₂ — Բարիումի հիդրօքսիդ
   Zn(OH)₂ — Ցինկի հիդրօքսիդ
   Pb(OH)₃ — Պղնձի հիդրօքսիդ
   Fe(OH)₂ — Երկաթի հիդրօքսիդ

5)Ո՞ր ինդիկատորի գույնն է նույնը և ջրում, և՛ ալկալու լուծույթում։

Լակմուսի թղթի

Ինքնաստուգում

1)Տվե՛ք ջրածին քիմիական տարրի բնութագիրը` ըստ տևյալ պլանի.

ա) քիմիական նշանը — H

բ) հարաբերական ատոմային զանգվածը — 1

գ) դիրքը պարբերական համակարգում — Գտնվում է առաջին հարկի առաջին բնակարանում։

2)Բնութագրե՛ք ջրածին պարզ նյութը` ըստ հետևյալ պլանի

ա) քիմիական բանաձևը — H₂

թ) մոլեկուլի կառուցվածքը — Ջրածին պարզ նյութը կազմված է երկու ջրածնի ատոմներից

գ) հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը — 2

դ) մոլային զանգվածը — 2

3)Տիեզերքում ու Երկրագնդի մթնոլորտի վերին շերտում ո՞ր քիմիական տարրն է ամենատարածվա տրե՛ք ճիշտ պատասխանը

ա) թթվածին,

բ) ազոտ,

գ) ջրածին,

դ) հելիում:

4)Հաշվե՛ք տրված զանգվածներով ջրածին նյութի քանակը (մոլ).

ա)1 գ — 0.5 մոլ

բ)4 գ — 2 մոլ

q) 10 գ — 5 մոլ

Պատ.`ա) 0,5 մոլ H2

բ) 2 մոլ H2 — 4 գ

գ) 5 մոլ H2 — 10 գ

5)Հաշվե՛ք ջրածին տարրի զանգվածային բաժինը (%) մեթանի CH4 մոլեկուլում

Պատ.՝ 25% H:

6)Հաշվե՛ք ջրածնի ատոմների թիվն 9 գ ջրում:

Պատ.՝ 6, 2 • 10{23}

7)Գրել ռեակցիաների տեսակները

ա) H2 +CL2= 2HCl — միացման ռեակցիա

բ)Fe+ 2HCl= Fe Cl2 + H2 — միացման ռեակցիա

Գ) 2H2O=2H2+O2 — քայքայման ռեակցիա

Փետրվարի 19-23

Սովորել՝ Հարաբերական մոլեկուլային զանգված։

Մոլեկուլները շատ փոքր են: Դրանք անզեն աչքով հնարավոր չէ տեսնել: Այդ մասնիկները չեն երևում նաև օպտիկական մանրադիտակով: Սակայն, ժամանակակից սարքերով հաջողվել է համեմատաբար մեծ մոլեկուլները նկարել:

Մոլեկուլը նյութի այն ամենափոքր մասնիկն է, որը պահպանում է տվյալ նյութի հիմնական քիմիական հատկությունները: Մոլեկուլները կազմված են ատոմներից: Մոլեկուլը նյութի քիմիական բաժանելիության վերջին սահմանն է:

Օրինակ

Սնդիկի օքսիդը, որպես նյութ գոյություն ունի այնքան ժամանակ, քանի դեռ գոյություն ունի նրա մոլեկուլը  (HgO):  Հենց այդ մոլեկուլը քիմիական ճանապարհով բաժանվում է սնդիկ  (Hg) և թթվածին Օ2 պարզ նյութերի մոլեկուլների. սնդիկի օքսիդ նյութն այլևս դադարում է գոյություն ունենալ.

սնդիկի օքսիդ =  սնդիկ  + թթվածին

Մոլեկուլներն իրենց հերթին կազմված են ատոմներից, այսինքն, ի տարբերություն վերջինների, քիմիապես բաժանելի են:

Ատոմները տարբեր ձևերով են միանում: Ինչպես այբուբենի տառերով կարելի է կազմել հարյուր հազարավոր բառեր, այնպես էլ տարբեր տարրերի ատոմներից կարող են առաջանալ մեծ թվով նյութերի մոլեկուլներ: 

Նյութի բաղադրությունն արտահայտվում է քիմիական բանաձևով, օրինակ՝ քլոր պարզ նյութի  քիմիական բանաձևն է Cl2:  Թիվը, որը բանաձևում գրվում է քիմիական նշանից ներքև և աջ, անվանվում է ինդեքս (երբ ինդեքսը հավասար է 1-ի, այդ դեպքում չի գրվում):

Երկատոմ մոլեկուլ է առաջացնում նաև թթվածին պարզ նյութը, որի բանաձևն է O2, ազոտը` N2:  Ջրի մոլեկուլը կազմված է ջրածնի երկու և թթվածնի մեկ ատոմից` H2O, ածխաթթու գազի բանաձևն է CO2, թթվածնի երեք ատոմից առաջանում է օզոն պարզ նյութը`O3:

Նշված մոլեկուլները կարդացվում են ` օ – երկու,  էն – երկու,  հաշ – երկու –օ,  ցե –օ – երկու,  օ – երեք: 

Քիմիական բանաձև  →SO3↘ինդեքս

Քիմիական բանաձևը նյութի բաղադրության պայմանական գրառումն է քիմիական տարրերի նշանների և ինդեքսների միջոցով:

Քիմիական բանաձևը ցույց է տալիս.
ա) նյութի անվանումը,
բ) այդ  նյութի մեկ մոլեկուլը,
գ) նյութի որակական բաղադրությունը. ո՞ր տարրերի ատոմներից է կազմված տվյալ նյութը,

դ) նյութի քանակական բաղադրությունը, ի՞նչ զանգվածային հարաբերությամբ են տարրերը միացած:

ԹԹվածին

Подпишитесь, чтобы продолжить чтение.

Подпишитесь, чтобы продолжить чтение этой записи и получить доступ к другому контенту, предназначенному только для подписчиков.

Вы уже подписаны?

Փետրվարի 5-9

Նոր թեմա- Թթվածին։

ՀԱՐՑԵՐ, ՎԱՐԺՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԽՆԴԻՐՆԵՐ

1. Պատասխանե՛ք հետևյալ հարցերին.

ա) ո՞րն է թթվածին տարրի քիմիական նշանը, O

բ) որքա՞ն են թթվածնի հարաբերական ատոմային և մոլային զանգվածները,
Ar(O)=16
M(O²)=32գ/մոլ

գ) ո՞րն է թթվածին տարրի կարգաթիվը, 8

դ) քանի՞ էլեկտրոն է առկա թթվածնի ատոմի արտաքին էներգիական մակարդակում,
Առաջինում 2 էլեկտրոն
Երկրորդում 6 էլեկտրոն

6. Հիմնականում ի՞նչ գործընթացներով է պայմանավորված թթվածնի ծախսը բնության մեջ, և ո՞ր երևույթով է այն վերականգնվում։
   Օդի թթվածինը հիմնականում ծախսվում է նյութերի այրման, օքսիդացման, օրգանական նյութերի նեխման և կենդանի օրգանիզմների շնչառության վրա, ծախսված թթվածինը վերականգնվում է լուսասինթեզով։

Նոյեմբերի 27-ից Դեկտեմբերի 1

1) Ո՞րն է նյութի քանակի միավորը

Ա) լիտր

Բ)կգ

Գ)մոլ

2)Տարրը գտնվում է երրորդ պարբերության 5-րդ խմբի գլխավոր ենթախմբում։Ո՞րն է այդ տարրը

Ա)ազոտ

Բ) ֆոսֆոր

Գ) այլումին

Դ) Արսեն

3)Ո՞րն է ածխաթթու գազի բանաձևըco2

4)Որու՞մ է պղնձի զանգվածային բաժինը ամենամեծը

Ա)Cu0

Բ)CuCl2

Գ)Cu20

Դ)CuSO4

5)Սահմանել քիմիական երևույթ հասկացությունը։ Առաջարկել առնվազն երկու օրինակ։Քիմիական երևույթնե8 en կոչվում այն երևույթները, որոնց ժամանակ փոխվում է նյութի բաղադրությունը, մի նյութից առաջանում է երկու և ավելի նյութեր։ Քիմիական երևույթներին այլ կերպ անվանում են քիմիական ռեակցիաներ կամ փոխարկումներ։

6) Ի՞նչ սկզբունքով են կազմվում քիմիական տարրերի նշանները։ Բերել օրինակներ։

7)Գրել։ Կերակրի աղի և շաքարի քիմիական բանաձևը։Կերակրի աղ – NaClՇաքար – C12H22o11

8)Ո՞ր հարկում և ո՞ր բնակարանում է ապրում ածխածին տարրը։

Ածխածին տարրը բնակվում է 2-րդ հարկի 4-րդ բնակարանում

9)Որքա՞ն է պրոտոնի լիցքը

Ա) 0

Բ)+1

Գ)-1

Դ) Z

2)Ո՞ր օրենքի սահմանումն է «քիմիական ռեակցիայում ընդհանուր զանգվածը հավասար է ռեակցիայի հետևանք ընդհանուր զանգվածին».

1. Ավոգադրոյի օրենք
2. բաղադրության հաստատունության օրենք
3. զանգվածի պահպանման օրենք

3)Ինչպե՞ս է կոչվում այն թիվը, որը դրվում է ռեակցիայի հավասարման մեր քիմիական բանաձևերից առաջ,

1. ինդեքս

2.զանգված

3. գործակից
4. հարաբերական մոլեկուլային զանգված

4)Հետևյալ ռեակցիաներից ո՞րն է միացման ռեակցիաի հավասարում,

1. Pb+S PbS
2. 2HgO= 2Hg + O2

3, CaCOg = CaO + CO,

5)Հետևյալ քիմիական հավասարման մեջ ո՞ր նյութն է ծածկագրված հարցական նշանի տակ,

2Mg + Օ2 = 2MgO

2. Առաջարկեք այնպիսի քիմիական ռեակցիայի օրինակ, որն ընթանում է տաքացման պայմաններում:

փայտի այրումը

լուցկու այրումը

մետաղի այրումը

2. Առաջարկեք քիմիական ռեակցիաների 3 օրինակ, որոնք ընթանում են սենյակային ջերմաստիճանում։

հացի բորբոսնելը

ձվի նեխումը

կաթի թթվելը

2. Ի՞նչ միավորներով է արտահայտվում քիմիական ռեակցիայի ջերմէֆեկտը:

կիլոջոուլ

2. Ո՞ր պնդումն է ճիշտ քիմիական ռեակցիային ուղեկցող ջերմային էներգիայի վերաբերյալ.

ա) միայն անջատվում է

բ) միայն կլանվում է

գ) հաստատուն մեծություն է

դ) կարող է և՛ անջատվել, և՛ կլանվել

1. Անվանե՛ք որեւէ մարմին, որը կարելի է պատրաստել տարբեր նյութերից:

աթոռ,սեղան,լվացարան,հեռախոս։

1. Ապակուց պատրաստված բաժակը նյո՞ւթ է, թե՞ մարմին:

ապակին նյութ,բաժակը մարմին։

1. Հետեւյալ շարքից առանձնացրե՛ք մարմինների եւ նյութերի անունները՝ջերմաչափ, ջուր, պարաֆին, մոմ, պղինձ, մատանի, պոլիէթիլեն,ապարանջան, արծաթ, սեղան, փայտ, դանակ, երկաթ, ալյումին:

նյութ-ջուր,պարաֆին,պղինձ,պոլիէթիլեն,արծաթ,փայտ,երկաթ,ալյումինմարմին-ջերմաչափ,մոմ,մատանի,ապարանջան,սեղան,դանակ

Լրացրե՛ք բաց թողած նյութերի անունները.ա) մետաղյա լար բ) երկաթե պատառաքաղ գ) կաշվե գնդակ դ) ապակե բաժակ ե) ռեզինե քանոն զ) փայտե սեղան

1. Բերված երեւույթներից ընտրե՛ք քիմիական ռեակցիաները: Ի՞նչ հատկանիշներից ելնելով կարող եք ասել, որ ընտրվածները քիմիական ռեակցիաներ են.ա) կաղամբի թթվելը, բ) սառույցի հալվելը, գ) արեւի լուսարձակելը, դ) եր­ կաթե ձողի ժանգոտվելը, ե) ջրի եռալը, զ) շաքարի լուծվելը ջրում:
2. Բերե՛ք հեղուկ և պինդ մետաղական պարզ նյութերի օրինակներ:

սնդիկ,ոսկի։

1. Բերե՛ք գազային, հեղուկ և պինդ ոչ մետաղական պարզ նյութերի օրինակներ:

ածխաթթու գազ,ջրածին,Ֆտոր

3. Պարբերական աղյուսակից դո՛ւրս գրեք բոլոր այն տարրերի քիմիական նշանները, որոնց լարիներեն անվանումների սկզբնարառը H է: Գրե՛ք նաև` այդ տարրերի հայերեն անվանումներն ու հարաբերական ատոմային զանգվածները։

H-Ջրածին 1

He-Հելիում 4

Hf-Հաֆնիում 178

Hg-Սնդիկ 200

Hs-Հասիում 265

4. Պարբերական աղյուսակի կարճ (առաջին երեք) պարբերություններից դո՛ւրս գրեք բոլոր այն տարրերի քիմիական նշանները, որոնց հայերեն անվանումների սկզբնարառն Ա է: Գրե՛ք նաև` այդ տարրերի հարաբերական ատոմային զանգվածները։

Ածխածին,ազոտ,ալյումին,արգոն։

5.Հետևյալ քիմիական տարրերից երկու սյունակով դո՛ւր գրեք մետաղներն ու ոչ մետաղները.

ծծումբ, երկաթ, ալյումին, ջրածին, նատրիում, սնդիկ,ֆոսֆոր, բրոմ։

մետաղ-երկաթ,ալյումին,սնդիկ,

ոչ մետաղ-Ծծումբ,ջրածին,նատրիում,ֆոսֆոր,բրոմ։

Նոյեմբերի 23-28

ՀԱՐՑԵՐ, ՎԱՐԺՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԽՆԴԻՐՆԵՐ

1. Տեղադրեք գործակիցները, նշե՛ք յուրաքանչյուր ռեակցիայի տեսակն ըստ մոլեկուլների թվի փոփոխության և ջերմէֆեկտի.

ш) H2 + O2 → H2O + 484 42

p) CaCO3 → CaO + CO2 — 177 42

q) Fe + O2→ Fe3O4 +1117 42

n) HgO Hg + O2 — 182 42

2. Առաջարկեք այնպիսի քիմիական ռեակցիայի օրինակ, որն ընթանում է տաքացման պայմաններում:
   Օրինակ՝ լուցկու կամ մագնեզիումի այրումը:
   
3. Առաջարկեք քիմիական ռեակցիաների 3 օրինակ, որոնք ընթանում են սենյակային ջերմաստիճանում։
   Օրինակ՝ հացի բորբոսնելը:
   
4. Ի՞նչ միավորներով է արտահայտվում քիմիական ռեակցիայի ջերմէֆեկտը:
   Ջերմէֆեկտը արտահայտվում է կջ-ներով կամ կկալ-ներով:
   
5. Ո՞ր պնդումն է ճիշտ քիմիական ռեակցիային ուղեկցող ջերմային էներգիայի վերաբերյալ.

ա) միայն անջատվում է

բ) միայն կլանվում է

գ) հաստատուն մեծություն է

դ) կարող է և՛ անջատվել, և՛ կլանվել

6. Որքա՞ն ջերմություն (կՋ) կանջատվի 3,6 գ մագնեզիումն այրելիս, եթե մագնեզիումի այրման ջերմաքիմիական հավասարումն է. 2Mg() + O2(q) = 2MgO(ų) + 1200 42

Մոլեկուլ։ Քիմիական բանաձև

Սովորել էջ՝ 66-69

Թեմա — Մոլեկուլ։ Քիմիական բանաձև

ՀԱՐՑԵՐ ԵՎ ՎԱՐԺՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

1. Սահմանե՛ք քիմիական բանաձև հասկացությունը:
   Քիմիական բանաձևը նյութի գրության քիմիական գրառումն է, քիմիական տարրերի նշաններով և ինդեքսներով:
   
2. Ի՞նչ է ինդեքսը և ե՞րբ է այն օգտագործվում:
   Բանաձևի մոտ ներքևում գրված թիվը կոչվում է ինդեքս, և ցույց է տալիս մոլեկուլների մեջ ատոմի քանակը:
   
3. Ի՞նչ տեղեկություն է «հաղորդում» քիմիական բանաձևը նյութի վերաբերյալ:
   
   Քիմիական բանաձևը ցույց է տալիս`Նյութի անվանումը
   
   Նյութի մեկ մոլեկուլը
   
   Որ տարրերի ատոմներից է կազմված
   
   Քանի ատոմից են բաղկացած
   
   Ինչպիսի՞ն են քիմիական տարրերի զանգվածային հարաբերությունները հետեւյալ բանաձեւերով արտահայտվող նյութերում.
   ա) CaF2=1 ատոմ Ca, 2 ատոմ F
   
4. Լրացրե՛ք բաց թողած բառը. մոլեկուլը նյութի այն ամենափոքր մասնիկն է որը պահպանում է տվյալ նյութի հատկությունները:
   
   
5. Կարդացե՛ք քիմիական բանաձևերն ու շարադրե՛ք դրանցից ստացված տեղեկությունները.

ա) CuO=Կուպրում O

բ) NaOH =Նատրիում O Հաշ

գ) LIH=Լիթիում հաշ

դ) SiO2=Սիլիցիում Օ երկու

6. Գրե՛ք նյութերի քիմիական բանաձևերը, եթե հայտնի է, որ դրանց բաղադրության մեջ առկա են.

ա) կալիումի երկու ատոմ և ծծմբի մեկ ատոմ
K₂S
բ)ածխածնի ու թթվածնի մեկական ատոմ։
CO

Գրառե՛ք և կարդացե՛ք այդ բանաձևերը:

Նոյեմբերի 13-17

Սովորել էջ՝ 36-40

Թեմա- Քիմիական ռեակցիաներ և հավասարումներ

Դիտել ՝ https://youtu.be/IgwTmmQWzdY?si=gjRGM9p6Bz_bOURr

Քիմիական ռեակցիաների ընթացքում նյութերը փոխարկվում են մեկը մյուսին և ռեակցիային մասնակցող նյութերից նոր նյութեր են առաջանում:

Քիմիական ռեակցիաները պայմանականորեն կարելի է պատկերել այսպես կոչված քիմիական հավասարումների օգնությամբ:

Քիմիական հավասարումը  ռեակցիայի պայմանական գրառումն է քիմիական բանաձևերի և հատուկ նշանների օգնությամբ:

Քիմիական հավասարում կազմելու քայլաշարը

1. Պարզել, թե ի՞նչ նյութեր են մասնակցում ռեակցիային և կանխատեսել, թե ի՞նչ նյութեր (վերջանյութեր կամ արգասիքներ) կարելի է ստանալ սկզբնական նյութերից (ելանյութերից):

2. Որոշել ելանյութերի և վերջանյութերի քիմիական բանաձևերը:

3. Կազմել քիմիական ռեակցիայի ուրվագիրը:

Քիմիական հավասարումը կազմված է երկու մասից՝ ձախ և աջ:

Ելանյութերի բանաձևերը գրվում են հավասարման ձախ, իսկ վերջանյութերի բանաձևերը՝ աջ կողմում: Եթե վերցրած կամ ստացված նյութերի թիվը մեկից ավելի է, ապա այդ նյութերի բանաձևերի միջև գումարման + նշան է դրվում: Ելանյութերի և վերջանյութերի բանաձևերի միջև տեղադրվում է դեպի աջ ուղղված սլաք (→):

4. Հավասարեցնել ռեակցիայի հավասարման աջ և ձախ մասերը.

Հաշվի առնելով, որ ռեակցիայի արգասիքների մոլեկուլները առաջանում են հենց նույն տարրերի ատոմներից, որոնցից կազմված են ելանյութերը, ինչպես նաև զանգվածի պահպանման օրենքը, որի համաձայն՝ ելանյութերի զանգվածների գումարը հավասար է վերջանյութերի զանգվածների գումարին,  հավասարման աջ և ձախ մասերում գործակիցների օգնությամբ հավասարեցնում ենք յուրաքանչյուր քիմիական տարրի ատոմների թիվը և սլաքը փոխարինում ենք հավասարման (=) նշանով:

Գործակիցը թիվ է,՝որը ռեակցիայի հավասարման մեջ դրվում է քիմիական բանաձևից առաջ և ցույց է տալիս տվյալ բանաձևին համապատասխանող նյութի քանակը (1 թիվը որպես գործակից չի գրվում):

Նյութի զանգվածի պահպանման օրենք

Սովորել էջ՝ 31-34

Թեմա- Նյութի զանգվածի պահպանման օրենք

Լաբորատոր փորձ

Լաբորատոր փորձ

Սովորել էջ՝ 31-34

Թեմա- Նյութի զանգվածի պահպանման օրենք

Լաբորատոր փորձ

Լաբորատոր փորձ

Հոկտեմբրեի 30-ից Նոյեմբերի 3

Թեմա- ՀԱՇՎԱՐԿՆԵՐ՝ ՆՅՈՒԹԻ ՔԱՆԱԿ ԵՎ ՄՈԼԱՅԻՆ ԶԱՆԳՎԱԾ ՀԱՍԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԿԻՐԱՌՄԱՍԲ

աբորատոր փորձ 🔥Mg

Դիտարկենք քիմիական ռեակցիա կազմելու օրինակ՝

Մագնեզիումի ժապավենը օդում այրելիս առաջանում է սպիտակ փոշի՝ մագնեզիումի օքսիդ:մագնեզիումմ ա գ ն ե զ ի ու մ + թ թ վ ա ծ ի ն → մ ա գ ն ե զ ի ու մ ի օ ք ս ի դԿազմենք քիմիական հավասարման ուրվագիրը.Mg+O2→MgOԻնչպես տեսնում ենք, ձախ մասում մագնեզիումը մեկ ատոմ է, աջ մասում` նույնպես, ուրեմն հավասարեցնելու կարիք չկա: Հավասարման ձախ մասում թթվածինը երկու ատոմ է, իսկ աջ մասում` մեկ: Հավասարեցնելու նպատակով մագնեզիումի օքսիդի բանաձևից առաջ գրում ենք 2 գործակիցը.Mg+O2→2MgOԲայց այժմ արդեն մագնեզիումի ատոմներն են աջ մասում ավելանում, կրկին հավասարեցնելու նպատակով ձախ մասում մագնեզիումից առաջ գրում ենք 2 գործակիցը և, փոխարինելով սլաքը հավասարման նշանով, ստանում ենք քիմիական հավասարումը վերջնական տեսքով.2Mg+O2=2MgOԱյս սկզբունքով կարող ենք կազմել ցանկացած քիմիական հավասարում:

Սեպտեմբերի 25-29 Հիշողության թեստ

ԹԵՍՏ 1

1. Հետևյալից ո՞րն է քիմիական նշանների և ինդեքսների միջոցով նյութի բաղա- դրության արտահայտման գրառումը,

1) քիմիական հավասարում

3) քիմիական ռեակցիա

4) քիմիական տարր

2) քիմիական բանաձև

2)Ո՞ր մասնիկներն են ատոմի միջուկում, որը(որոնք)՝ էլեկտրոնային

1) պրոտոն, էլեկտրոն և նեյտրոն

2)պրոտոն և էլեկտրոն, նեյտրոն

3) նեյտրոն և պրոտոն, էլեկտրոն

4) նեյտրոն և էլեկտրոն, պրոտոն

3. Ինչպես են փոփոխվում տարրերի մետաղական և ոչ մետաղական հատկու-

թյունները պարբերություններում ձախից աջ.

1) մետաղականն ուժեղանում է, ոչ մետաղականը՝ թուլանում

2) մետաղականը թուլանում է, ոչ մետաղականը՝ ուժեղանում

3) մետաղականը մնում է անփոփոխ, ոչ մետաղականը՝ թուլանում

4) մետաղականը թուլանում է, ոչ մետաղականը՝ մնում անփոփոխ

4. Ի՞նչ քիմիական կապ է առաջանում միևնույն ոչ մետաղի ատոմների միջև էլեկտրոնային զույգի առաջացման հաշվին.

1) իոնային

2) կովալենտային բևեռային

3) կովալենտային ոչ բևեռային

4) իոնային և կովալենտային ոչ բևեռային

5. Հետևյալ տարրերից որի՞ մոլեկուլն է միատոմանի սովորական պայմաններում.

1) ազոտ

2) նեոն

3) քլոր

4) ջրածին

6. Ջրածնի ո՞ր հատկությունը ֆիզիկական չէ.

1) օդից թեթև է

2) ջրում համարյա անլուծելի է

3) անհոտ է և անգույն

4) այրվում կամ պայթում է օդում

Թեստ 2

1. Հետևյալներից ո՞րն ունի քիմիական բանաձև

1) օդ

2) շաքարաջուր

3) կաթ

4) կերակրի աղ

2. Ջրի և բենզինի խառնուրդի բաղադրիչների որ հատկության տարբերությունից օգտվելով կարելի է այդ խառնուրդը բաժանել բաղադրիչների.

1) գույնի

2) միմյանց մեջ չլուծվելու

3) մագնիսական հատկությունների

4) մոլեկուլների չափերի

3. Ծծմբի և երկաթի փոշիները լավ խառնել են, ապա ստացված խառնուրդը տաքացրել: Ի՞նչ երևույթ(ներ) է(են) տեղի ունեցել. տա-

1) միայն ֆիզիկական

3) նախ ֆիզիկական, ապա քիմիական

2) միայն քիմիական

4) նախ քիմիական, ապա ֆիզիկական

4)Հետևյալներից ո՞րն է հիմնային օքսիդի բանաձև.

1) Li2Օ

2) C02

3) S03

4) Si02

5)Ո՞ր բյուրեղավանդակն է համապատասխանում կերակրի աղին.

4

6)Համապատասխանեցրե՛ք տարրի նշանը և այդ տարրի ատոմի հիմնական վիճակի էլեկտրոնային բանաձևը.

B-2
A-3
C-4