§20. Գաղափար մեխանիկական տատանումների մասին:

Դաս 12.    (04.11-15.12)   

ՄԵԽԱՆԻԿԱԿԱՆ  ՏԱՏԱՆՈՒՄՆԵՐ ԵՎ ԱԼԻՔՆԵՐ

Թեմա՝

§20. Գաղափար մեխանիկական տատանումների մասին:

§21. Մարող և չմարող տատանումներ:Ազատ և հարկադրական տատանումներ:

§22. Էներգիայի փոխակերպումները տատանողական շարժման ժամանակ:  

1.  Մեխանիկական տատանումների ի՞նչ օրինակներ գիտեք:

Օրինակ՝ թիթեռի թռիչքը։

 2.  Ի՞նչն է բնորոշ բոլոր տատանողական շարժումներին:

Նրանք շարժվում են նույն հերդականությամբ տարբեր ուղություններով։

 3.  Ո՞ր տատանումներն են անվանում պարբերական:

Պարբերական են անվանում այն տատանումները, որոնք պարբերաբար կրկնվում են։

 4.  Ո՞ր ֆիզիկական մեծությունն է կոչվում տատանումների պարբերություն:

Այն ամենափոքր ժամանակամիջոցը, որից հետո տատանումները կրկնվում են, կոչվում է տատանումների պարբերություն։

 5.  Ի՞նչ միավորներով է արտահայտվում տատանումների պարբերությունը:

Հց-հերց

 6.  Ի՞նչ է տատանումների լայնույթը: Ի՞նչ միավորներվ է այն արտահայտվում:

Տատանումների լայնույթը տատանվող մարմնի առավելագույն շեղումն է հավասարակշռության դիրքից: Տատանումների լայնույթը արտահայտվում է երկարության միավորներով՝ կիլոմետրով (կմ), մետրով (մ), սանտիմետրով (սմ) և այլն:

7.  Ի՞նչ է տատանումների հաճախությունը: Ինչ միավորներով է այն արտահայտվում

Տատանումների հաճախությունը(ν) մեկ վայրկյանում կատարվող տատանումների թիվն է։ Հաճախությունը արտահայտվում է հերցով (Հց):

 8.  Ո՞ր հաճախությունն է կոչվում 1 Հց:

Եթե տատանումների հաճախկությունը 1 Հց է նշանակում է, որ յուրաքանչյուր վայրկյանում տատանվող մարմինը կատարում է 1 տատանում:

 9.  Քանի՞  Հց է 1 կՀց-ը, 1 ՄՀց-ը, 1 ԳՀց-ը:

1կՀց=10³ Հց

1ՄՀց=10⁶ Հց

1ԳՀց=10⁹Հց

10. Ինչպե՞ս են որոշում տատանումների պարբերությունը և հաճախությունը:

Մաթեմատիկական ճոճանակի տատանումներն օդի դիմադրության պատճառով մարող բնույթ են կրում, դրանց լայնույթն աստիճանաբար նվազում է, և, ի վերջո, ճոճանակը կանգ է առնում:

11.Որո՞նք են տատանումների մարման պատճառները:
Տատանումների մարման պատճառներն են օդի դիմադրության ուժը և շփման ուժը։

12. Ի՞նչ պայմաններում ճոճանակի տատանումները կլինեն չմարող:

13.Ինչո՞ւ են ճոճանակը անվանում տատանողական համակարգ:
Ճոճանակը համարում են տատանողական համակարգ, որովհետև ճոճանակ ասելով հասկանում ենք թելը, նրանից կախված գնդիկը և Երկիրը։

14. Ի՞նչ է մաթեմատիկական ճոճանակը:
Եթե թելը շատ ավելի թեթև է, քան գնդիկը և նրա երկարությունը ավելի մեծ է, քան գնդակի տրամագիծը, կոչվում է մաթեմատիկական ճոճանակ։

15. Ի՞նչ է զսպզնզկավոր ճոճանակը:
Զսպանակավոր ճոճանակատը դա մի զսպանակ է, որի մի ծայրը ամրացված է անշարժ մի տեղից, իսկ մյուս ծայրից ամրացված է բեռ։

16.Ո՞ր տատանումներն են անվանում ազատ: Բերել օրինակներ:
Հավասարակշռության վիճակից դուրս բերված գնդիկը կամ բեռը տատանվում են ինքնուրույն, այն է՝ շեղման հետևանքով ներքին ուժերի ազդեցությամբ, երբ արտաքին ուժերը բացակայում են։ Այդ տատանումները համարում են ազատ։

17.Ո՞ր տատանումներն են կոչվում սեփական:

18.Ո՞ր տատանումներն են կոչվում հարկադրական: Բերել օրինակներ:
Տատանողական համակարգի վրա ազդող արտաքին ուժերը ժամանակից կախված փոփոխվում են որոշակի պարբերությամբ։ Այդ ուժերի ազդեցությամբ կատարվող տատանումները կոչվում են հարկադրական։